“Sekizinci yargı paketi” esasen bir torba kanundur. Torba kanun uygulaması, geleneksel komisyon sistemini devre dışı bırakmaktadır. Ayrı kanun teklifleri halinde sunulmuş olsa, başka ihtisas komisyonlarının görev alanına girecek olan işler, zorunlu olarak tek komisyona gönderildiği için devre dışı bırakılmış komisyonların uzmanlığından yararlanmadan ve katkıları alınamadan yasalaşmaktadır.

Gerçek yasama tartışması aşamalarının olmadığı, uzmanlıkların devre dışı bırakıldığı bir iktidar buyrukları toplamının formel olarak “yasa” halinde yaşama geçirildiği bu yöntem MÖ 98’de Roma Konsülleri tarafından yasaklanmıştı çünkü yasama tekniğinin dürüst kullanılmaması dolayısıyla siyasi etiğe aykırı bulunurdu.

Sekizinci yargı torbası ile Türk Ceza Kanunu’nda, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda, Türk Medeni Kanunu’ndan, İcra ve İflas Kanunu’nda, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nda ve 6384 sayılı kanunda (tazminat komisyonuna dair kanun) değişiklikler yapılmıştır. Görüleceği üzere tam bir “torba kanun”dur. Bu yazıda hukukun temel ilkelerini ve yurttaşların temel haklarını ilgilendiren sorunlu bölümlerine değineceğiz.

İPTAL GEREKÇESİ

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) düzenlemesi Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) iptal kararından sonra yeniden düzenlenmiştir. AYM’nin bu düzenlemeye dair en önemli sorun tespiti, HAGB’ye karşı itiraz yolunun etkin biçimde işlememesiydi. Bu nedenle düzenlemenin itiraz yolu yerine istinaf yolu açılarak AYM’nin iptal gerekçesinin giderilmeye çalışıldığı anlaşılmaktadır. Bu hukuken olması gereken bir düzenlemeydi. Ancak bu yolun 1 Haziran 2024 ve sonrasında verilecek hükümlere açılacağını ifade eden geçici madde eklendi. Böylece bölge adliye mahkemesinde bir anda dosya yığılmasına engel olmaya çalışıldığı görülse de 1 Haziran 2024’e kadar AYM’nin “Etkili bir başvuru yolu değil” dediği itiraz yoluna devam edilecek. Yani AYM’nin iptal gerekçesinde hukuka aykırı bulduğu bir usule 3 ay daha geçerlilik kazandırılmış oldu. Burada siyasal iktidarın fiili durumu hukuksal durumun önüne koyma alışkanlığının bir sonucu daha görülmektedir.

İKİ YAKLAŞIM

Somut norm denetiminde görülmekte olan bir davaya bakan mahkeme, uygulanacak yasa maddesinin anayasaya aykırı olduğunu düşünerek konuyu AYM’ye gönderip yasa maddesinin iptalini istedi. 2023 Ekim ayında verdiği somut norm denetimi kararında AYM iki açıdan ilgili düzenlemeye yaklaşmıştı:

1.Suç tipinin kendisi: Bu konuda AYM şunu ifade etmişti, “Kuralda yer alan örgüt adına işlenen suç kavramından ne anlaşılması gerektiğine dair herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği ve işlenen suçlar arasında bir ayrım yapılmadığı anlaşılmaktadır... Yargı makamlarının da örgüt adına işlenen suç kavramını her somut olayın özelliklerine göre farklı yorumladıkları ve belirliliğin yargısal yorumla da sağlanamadığı anlaşılmaktadır...”

2. Suçu işleyen kişinin ayrıca örgüt üyesi gibi cezalandırılacağı düzenlemesi: Bu konuya dair AYM görüşü, “Belirlilik incelemesi bakımından gözetilmesi gereken bir diğer husus bir kişinin örgüt adına suç işlediğinin kabul edilmesi durumunda örgüte üye olma suçundan cezalandırılmasıdır... İtiraz konusu kural uygulandığında silahlı örgüte üye olma suçu bakımından aranan belirli şartlar, örgüte üye olmayan ancak örgüt adına suç işleyen bir kimse yönünden aranmamakta ve her iki kategorideki kimseler arasında herhangi bir ayrım yapılmaksızın örgüte üye olmayan ancak örgüt adına suç işleyen bir kimse örgüt üyesi olarak cezalandırılmaktadır. Bu itibarla bir kimse silahlı örgütle zayıf da olsa bir şekilde bağlantısı bulunduğu iddia edilen bir suç işlediği gerekçesiyle, örgütle bağlantısı açıkça ortaya konulmaksızın, işlediği suçun yanı sıra gerçek içtima hükümleri uyarınca ayrıca örgüt üyeliğinden de cezalandırılmaktadır. Bu durum, örgüt adına suç işleyen kimsenin örgüt üyelerine göre daha ağır cezalarla karşılaşmasına neden olmaktadır” biçimindedir.

İşte bu gerekçelerle AYM düzenlemenin tamamını iptal etmişti.

Sekizinci torba paketini çıkaranlar ise AYM iptal kararının ikinci zaviyesini kısmen karşıladılar, ve örgüt adına suç işleyenin örgüt üyesi gibi cezalandırılacağı kısmını lafzen yeniden düzenlemediler. Ancak işlediği eyleme karşılık gelen ceza dışında ayrıca ikinci bir ceza almasını düzenlediler. Ancak bu ikinci ceza hadleriyle toplamda, örgüt üyesi olmadan örgüt adına suç işleyen kişinin cezası, örgüt üyeliği suçunun ceza hadlerini bile geçebiliyor. Dolayısıyla AYM’nin tam da bu karşılaştırmasındaki korelasyonu ve keyfiliği yeniden örgütlemiş oldular.

“Örgüt adına” kavramının belirsizliği, kuralsızlığı ve ölçüsüzlüğü adına hiçbir düzenleme yapmadan aynı suç tipini kelimesi kelimesine yeniden düzenleyen torba kanun, Anayasa Mahkemesi kararına karşı bir eylemli direniş halidir. Anayasaya tümüyle aykırıdır. Ne yazık ki bu da bir AKP-MHP koalisyonu “hukuk” geleneği olmuştur.

TARİKATLARIN ÖNÜ AÇILIYOR

Torba kanundaki bir diğer siyasal neden güdülen düzenlemenin ise KVKK’de yapılan değişiklikle yaşama geçirildiği anlaşılmaktadır. Değişiklik öncesinde kişisel verilerin işlenmesi yasaklanmışken buna getirilen istisnalar vardı. Bu istisnalara “Siyasi, felsefi, dini veya sendikal amaçlarla kurulan vakıf, dernek ve diğer oluşumların, mevcut veya eski üyelerine ve mensuplarına veyahut bu kuruluş ve oluşumlarla düzenli olarak temasta olan kişilere yönelik olması” hali getirildi. “Dini” ve “oluşum” kavramları, hem yasal olmayan oluşumları meşrulaştıran bir nitelik göstermekte hem de “dini oluşum” kavramları yan yana gelince bu düzenlemenin tarikatları meşrulaştırmaya yönelik olduğu görülmektedir. Böylece bir yandan tarikatların yasallaştırılması yolunda bir adım daha atılmakta, Devrim Kanunları ihlal edilmekte, diğer yandan tarikatların kişisel verileri işleyebileceği, arşivleme ve fişleme yapabileceği bir zemin hazırlanmaktadır.

Sonuç olarak sekizinci torba paketini, yurttaş lehine görünen ve zorunlu bir iki teknik değişikliğin aralara sıkıştırıldığı, AKP-MHP koalisyonunun politik ve aygıtsal ihtiyaçlarının yeniden düzenlendiği, yasama tekniği ve etiğinden yoksun yeni bir “iktidar formeli” olarak özetleyebiliriz.