Bir ekonomide cari işlemler hesabı açığı salt tutar olarak büyüyor; cari işlemler açığı/GSMH, cari işlemler açığı/döviz gelirleri, cari işlemler açığı/ihracat gelirleri oranları yükseliyorsa, ülkenin net döviz rezervi yoksa ve parası uluslararası finans piyasalarında ödeme aracı olarak kullanılmıyor, konvertibl değilse ekonominin gidiş yönünü görmek için başka göstergelere gereksinim yoktur. Cari işlemler açığının büyümesi, başarısızlık, tehlikeli gidiş göstergesidir.

Cari işlemler açığının büyümesi yeterince üretilemediğini, üretildiğinden daha fazlasının harcandığını, tüketildiğini, yurtdışına mal ve hizmet satışının, dış alımı karşılamadığını, tasarruf yetersizliğini, açığını gösterir. Kur yükselmesi, ulusal paranın değer yitirmesi, zaman aralığı da olsa enflasyonun hızlanması, dış borçların artışı, rezerv kaybı, cari işlemler açığının sonuçlarıdır.

Bir ülkenin, dış âlemle olan ekonomik ilişkileri ve sonuçları, ödemeler dengesi ödemeler bilançosu tablosunda görülür.

Ödemeler dengesi, bilançosu ekonomi ile dış ekonomiler arasındaki ekonomik ilişkileri mal ve hizmet hareketlerini tahsilat ve ödemeleri, fon hareketini karşılıklı olarak sistemik şekilde listeleyerek gösterir. Denge, bilanço teriminin kullanılması, sermaye hareketleri, finansman, döviz varlığının rezervinin artışı veya azalışı yoluyla dengenin hesaben sağlanması nedeniyledir.

Ödemeler dengesi; cari işlemler hesabı, sermaye hesabı, finans hesabı, uluslararası rezerv hesabı olarak bölümlendirilir; vatandaşlık, uyrukluk temelinde değil, yurtiçi yerleşik, yurtdışı yerleşik ayrımı ile düzenlenir. Hesaplara ilişkin veriler, dengeyi sağlamıyorsa dengeyi sağlamak üzere “net hata ve noksan” kalemi de düzeltici olarak eklenir. İhracat ve ithalatta mal hareketlerinin para hareketleriyle eşanlı olmaması, ödemelerde zaman aralığının bulunması, veri eksikliği, bazı gelir ve gider kalemlerinin gerçek değil tahmini olması gibi nedenlerle ödemeler bilançosunda “net hata ve noksan” kalemi eklenir. Net hata ve noksan kalemi, diğer hesaplarda özellikle cari işlemler hesabında kaydedilmemiş, veya veri bulanamamış, tahmini kalemlerin ve/veya ülkeye kaynağı belirlenememiş fon giriş-çıkışlarının olduğunu gösterir. Rakamın görece küçük ve uzunca bir vadede artı ve eksilerin birbirlerini dengelemesi gerekir.

Veriler cari işlemler hesabındaki açığın büyümesi, gösterge oranların kötüleşmesi, ülkede geçici değil temel süreğen dengesizlik olduğunun kanıtıdır.

Merkez bankaları ödemeler dengesinin sağlanmasına, (i) döviz kuru ayarlaması, (ii) enflasyon hızını düşük düzeyde sürdürme, (iii) ihracat reeskont kredisiyle ihracat sektörünü kredilendirme (iv) bankacılık sisteminin kredilerini, döviz kazandırıcı ve/veya döviz tasarrufu sağlayacak işlemlere, projelere yönlendirerek, (v) açığın finansmanının kalitesini yükselterek katkıda bulunur. TCMB yönetimi, açığı giderecek yönde değil, açığı genişletecek şekilde yönetim örneği vermektedir.

Cari işlemler açığı büyürken, kuru baskılamak da cari işlemler açığını büyütür. Enflasyon yüksek düzeyde sürerken TÜFE bazlı reel efektif kur endeksinin yükselmesi, başarı değil, kurun baskılandığını gösterir. Kur baskılandığında iktisatta “leads and lags” olarak ifade edilen etki doğar. İhracatçılar, kur yükselişi bekleyişi ile satış ve tahsilatı geciktirirken ithalatçılar kur artışından kaçınmak için dışalımlarını ödemeleri hızlandırmaları cari açığı daha da büyütür.

Sorunların, başarısızlıkların ana kaynağının yönetim hataları, yönetim yetersizliği olduğu görülmelidir.