Kolay değildir ezber bozmak. Hele bizim gibi toplumlarda... Düzen nasılsa bir şekilde işliyordur; alışmıştır millet kendi ödediği vergilerle ne yatırımlar yapıldığını, kimlere nasıl kaynak aktarıldığını sorgulamamaya...

Önüne getirilen bilgi doğru mu yanlış mı; bir şekilde doğrular çarpıtılıyor mu, sorularını sormamaya...

Bu ve benzeri kaygılar taşıyanların sayısının az olması da, düzenin dümenini bir şekilde ellerine geçirmiş olanların işlerini kolaylaştırır... Ses çıkaran küçük azınlığın sesleri ise fazla büyümeden kıstırılır nasıl olsa...

Ama bir kez ezberler bozulmaya başladı mı arkası çorap söküğü gibi gelir..

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun geçen haftaki “temel atmama” törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın verdiği büyük tepkiyi “bu ezber bozma girişimi” karşısında “öfke ile karışık korku” olarak da okuyabiliriz.

Silahtarağa’da yapılması planlanan İleri Biyolojik Arıtma Tesisi’ni İmamoğlu’nun iptal etmesi ile başlayan süreci ve polemikleri şöyle bir anımsayalım:

Bir taraf, yani hükümet yetkilileri Silahtarağa’da yapılması planlanan atık su arıtma tesisini “proje ileri biyolojik arıtma olarak Türkiye’de ilk, Avrupa’nın da en büyüğü olacaktı” sözleri ile savunuyor. İçme suyu olarak bile kullanılabileceğini iddia ediyor.

Karşı taraf ise iptal gerekçelerini bilimsel argümanlarla net bir şekilde ortaya koyuyor ve bunu kamuoyu ile paylaşıyor. 10 maddelik iptal gerekçeleri içinde, projenin uygulanabilirliği, çevreye özellikle de Haliç’e yönelik tehdidi, iddia edildiği gibi içme suyu olarak kullanılamayacağı ve o bölgede kurulmasının gereksizliği, İBB’nin nüfus yoğunluğu hızla artan başka bölgelerde biyolojik arıtma tesisleri kuracağı ve bunun nedenleri gibi birçok aydınlatıcı bilgi de var.

Bu bir ezber bozmadır.

Elimizdeki kaynaklar sınırsız değil. Bir bütçe varsa, bunun önceliklendirilmesi, çevresel ve toplumsal fayda-zarar analizinin ortaya konulması, tartışmaya açılması ve kamuoyu ile paylaşılması önemlidir; daha da ötesi demokrasinin bir gereğidir.

Bu bir bilinç ve bir kültürdür aynı zamanda... Türkiye’de olmadığı içindir ki “ben yaptım oldu” teranesi yaygın ve geçerli bir davranış biçimi oluyor.

Bu ülkede sadece bu 2 unsuru “bilimsel bilgi ve şeffaflık”ı toplum ısrarla talep eder hale gelebilse sorunların büyük bölümü ortadan kalkar. Yöneten ve yönetilenler arasında bir güven köprüsü kurulur. Kentsel rant bir nebze dizginlenir.

Bu konuyu ıspanak krizinden, nükleer santrallara, “Kanal İstanbul” projesinden, Haydarpaşa Garı’na istediğiniz alana uygulayabilirsiniz...

Kent suçları

Bir ezber bozma daha... Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İzmir İl Koordinasyon Kurulu İzmir sınırları içerisinde geleceği tehdit ettiğini düşündüğü ve “kent suçu” olarak tanımladığı uygulamaları gösteren bir harita hazırladı.

kentsuclari.org adresinden ulaşılabilen haritada halihazırda 72 noktada devam eden ve kent açısından tehdit oluşturan gökdelenler, AVM projeleri, ayrıcalıklı imar planı değişiklikleri, RES enerji santralları, termik santrallar, gemi söküm merkezleri, yat limanları, altın madenleri, taşocakları, özelleştirme yoluyla satılan kamusal alanlar gibi yerler işaretlenmiş durumda. Benzer bir çalışmayı Bursa’da da görüyoruz. Şu kez Bursa Şehir Plancıları Odası tarafından hazırlanmış.

Neden her kent bunu yapmasın? Tartışmaya açılmasın?

Türkiye, küresel iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek ülkeler arasında, bunun etkilerini şimdiden yaşıyoruz. İstanbul son yılların en sıcak dönemlerini yaşıyor; çarpık kentleşme, yeşil alanların azalması, devasa gökdelenler arasında geçen yaşama şimdi de alarm boyutlarına ulaşan hava kirliliği eklendi. Bu yüzden ezberin bozulması daha da önem kazanıyor.

Ekrem İmamoğlu, Tunç Soyer, Mansur Yavaş ve diğerlerinin atacağı adımlar, doğru yerel yönetim uygulamaları, ilgili sivil toplum kuruluşları ile işbirliği, sadece bugünün değil, geleceğin Türkiyesi açısından da yaşamsal.

Ezber bozmaları artırmaya var mıyız?