İstanbul Büyükşehir Belediyesi bir süredir İstanbul’un en önemli meydanlarından Beyazıt Meydanı’nda düzenleme çalışmaları yapıyor. Ve sanıyorum bu çevre düzenlemesi sona ermek üzere. 

Beyazıt Meydanı da tıpkı Sultanahmet, Taksim meydanları gibi İstanbul’un en değerli kent hazinelerinden. Birçok tarihi olaya tanıklık eden, kentin hafızası haline gelen mekânlardan. Mesela, Sultanahmet Meydanı 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgaliyle başlayan protesto mitinglerinin en büyüğüne tanıklık etmiştir. Halide Edip Adıvar, çoğunluğu kadın 200 bin kişinin katıldığı tarihi konuşmasını burada yapmıştır. Taksim Meydanı 1 Mayıs 1977’de 34 kişinin öldüğü, 136 kişinin yaralandığı mitingi hafızasına kazımıştır. Son olarak 28 Mayıs-20 Ağustos 2013’teki Gezi Direnişi’nin mekânı da Taksim Meydanı olmuştur. 

Beyazıt Meydanı da birçok tarihsel olayın tanığıdır. 27 Mayıs 1960 öncesinde gençliğin Cumhuriyet, demokrasi ve özgürlük mücadelesinin kıvılcımını yaktığı yer olmuştur. Üniversiteli gençler dönemin iktidarının baskıcı politikalarını protesto amacıyla ilk olarak bu meydanda seslerini yükseltmişlerdir. 28-29 Nisan 1960’ta yapılan protesto gösterilerinde orman fakültesi öğrencisi 20 yaşındaki Turan Emeksiz polisin hedef gözeterek ateş etmesiyle burada hayatını kaybetmiştir. 

ANITIN İLK YERİ

Turan Emeksiz, 27 Mayıs sonrasında Anıtkabir’e defnedilmiş ve “Hürriyet Şehidi” olarak kabul edilmiştir. O günün hükümeti 28-29 Nisan 1960 anısına bir anıt yapılmasına karar vermiştir. Anıt, 27 Mayıs 1963’te İstanbul Üniversitesi  ana kapısının tam karşısına, Turan Emeksiz’in vurulduğu noktaya yerleştirilmiş ve adına da “Hürriyet Anıtı” denilmiştir. Ancak anıt halkın belleğine “Turan Emeksiz Anıtı” olarak yerleşmiştir. 2.5 metre yüksekliğindeki anıt, sıkılmış bir yumruğun kozadan fırlayışını yansıtmasıyla gençliğin direnişini simgelemektedir. 

60’lı ve 70’li yıllardaki devrimci gençlik eylemlerinin başlangıç noktası olan anıt, bir anlamda üniversite gençliğinin mücadelesinin belleği olmuştur. Ancak, Kenan Evren’in “Bu dikeni kaldırın buradan” direktifiyle 21 Nisan 1985’te gözlerden uzak bir yere taşınmıştır. Defalarca uyarılmasına karşın anıt yerine konulmamış ve unutulmaya terk edilmiştir. 

ANIT YERİNE KONULMALI

Anıtın eski yerine konulması için geçtiğimiz dönem İBB CHP grubu, ortak imza ile meclis başkanlığına önerge vermiş, ancak  AKP’li üyelerin oylarıyla reddedilmiştir. Şimdi ise Bandırma’dan getirilip müze yapılmak istenen Turan Emeksiz vapuru gibi, Hürriyet Anıtı da kaldırıldığı depodan çıkarılıp yerine taşınmalıdır. Anıtın yerine taşınması gençliğin hafızasını yeniden canlandıracaktır. 68 kuşağının, 1960 gençliğiyle ilk defa bu noktada bağ kurduğunu, 6. Filo’yu protesto eylemlerinden 1 Mayıs mitinglerine kadar tüm devrimci eylemlerin başlangıç noktasının burası olduğunu anımsayacaklardır. Burada, “ülke sorunlarını kendi sorunları” olarak benimseyen devrimci gençliği, yürekleri Mustafa Kemal sevgisi ve bağımsızlıkla çarpan Deniz’leri, Mahir’leri, Cihan’ları anımsayacaklardır. 

NİHAT EMEKSİZ