Türkiye’de büyük bir “barınma krizi” yaşanıyor. İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya gibi kentlerde konut fiyatları ve kiralar patlamış durumda. 

İngiltere merkezli bir gayrimenkul danışmanlık şirketi Knight Frank, önceki gün dünyadaki 150 kenti kapsayan bir rapor açıkladı. Konut fiyat artışı raporunda rekor artışla İstanbul yüzde 184.9 ile ilk sırada, Ankara yüzde 165.4 ile ikinci, İzmir yüzde 150.9 ile üçüncü sırada yer aldı.

Fiyat artışında dünyanın en lüks projelerinin yapıldığı Miami’yi bile geride bıraktı bu üç kent.

İktidara geldiği ilk yıldan bu yana konut üretimine “rant” projesi olarak bakan AKP’nin 20 yılda Türkiye’yi getirdiği nokta bu. Türkiye’de konut sahipliği oranı her yıl geriliyor. TÜİK verilerine göre 2006’da yüzde 60.7 olan bu oran bugün yüzde 54’lere gerilemiş durumda. 

“Faiz neden enflasyon sonuç” modeli ile patlayan döviz sayesinde maliyetlerdeki artışla birlikte konut sahibi olmak da artık hayal. Türkiye’de ortalama ev fiyatı 1 milyon TL’den başlıyor. 

Seçimler yaklaşırken sorunun büyüklüğünün farkına varan AKP ise alelacele bir proje hazırladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün 500 bin hedefli bu sosyal konut projesine 5 milyon kişinin başvurduğunu ve 2 bin 500 konut için ilk temelin 25 Ekim’de atılacağını açıkladı. 

Erdoğan bu başvuru sayısını “teveccüh” sözleriyle, gurur duyarak açıkladı. Oysa bu rakam sorunun büyüklüğünü bir kez daha ortaya serdi. 

Hükümet projeyi, “Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut projesi” diye sunuyor. Oysa Murat Karayalçın tam 40 yıl önce dünyadan ödüller kazanan gerçek bir sosyal konut projesini hayata geçirmişti.

Halk TV’de İsmail Küçükkaya’ya o projeyi anlatan Karayalçın’la gazeteci olarak yakından izlediğim o günleri konuştum. Orta sınıfı güçlendirmeyi hedef alan Turgut Özal, 1984’te kurdu Toplu Konut İdaresi’ni (TOKİ). Ankara Büyükşehir Belediye başkanlığı yapan ve Türkiye’nin en yaygın toplu konut projelerini hayata geçiren Kent Kooperatifler Birliği genel başkanlığını da yürüten Murat Karayalçın ise başarılı örnekleriyle hayata geçirdi bu hedefi.

1 MİLYONUN ANAHTARI İNÖNÜ’DEN 

1984-1994 yılı arasında 1.5 milyon toplu konut üretildiğini, 1 milyonuncu konutun anahtarını ise Erdal İnönü’nün verdiğini hatırlatıyor. Yani TOKİ için bugün gururla söylenen o rakamlar o yıllardan kalma. 

Karayalçın’a göre bu proje, “vicdanları zorlayan bir proje”. Deneyimleri ışığında bunun üç nedeni olduğunu söylüyor ve şöyle sıralıyor:

- Plansız bir proje bu. Proje için ayrılan yeni bir alan yok. Yüksek nitelikli kent parçaları yapılacakken mevcut altyapıları kullanacaklar.

- Özensiz bir proje. Kuralları hâlâ belli değil. Açıklandığından beri sürekli değiştiriliyor. İnsanların nasıl gireceği belli de nasıl konutlara gireceği belli bile değil. Hangi malzeme kullanılacak, yapısı nasıl olacak?

- Vicdansız bir proje. Dar gelirlinin bu projeden konut sahibi olması mümkün değil. Oluyorsa dar gelirli değildir. Çünkü bir yandan kira verecek bir yandan ödeme yapacak. Burada bankalar devreye girmeli, düşük faiz uygulanmalıydı. 

KONUT TANZİM SATIŞ GEREK

Karayalçın, tüm kentlerde özellikle üç büyük kentte gerçek sosyal konutları devletin yerel yönetimlerle birlikte hayata geçirmesi gerektiğini anlatıyor. Bu konuda CHP belediyelerine de Batıkent modelini anlatmaya başlamış. 

Konut sahipliğinin vatandaşın milli gelirdeki payını iki üç kademe artırdığını söyleyen Karayalçın, “Millet İttifakı’nın halka sunacağı en önemli projesi barınma olmalı” diyor. 

Bu enflasyonla, bu inşaat maliyetleri ve delik bütçe ile 50 milyar dolar para harcanacak bu proje gerçekleşir mi, kimse bilmiyor. Bu kadar sayıda başvuru sadece bir çaresizliği gösteriyor!