“Krizi fırsata dönüştürmek” lafı kriz dönemlerinde pek sarf edilir. Şu son günlerde de sıklıkla duyuyoruz farklı çevrelerde... Kastedilen fırsatçılık, krizi bahane ederek işten adam çıkarmak ya da birilerinin zorluklarından istifade ederek para kazanmak değil. Farklı beceri ya da stratejiler geliştirerek kişi ya da kuruluşların bulundukları pozisyonları güçlendirmeleri ya da yeni alanlarda varlık göstermeleri... Peki Türkiye’nin krizi fırsata dönüştürmesi mümkün mü?

Sorunun yanıtı insan kaynağını katma değere dönüştürebilme ve doğru stratejiler oluşturabilme yeteneğinde yatıyor. Ve maalesef bugüne kadar yığınla kriz yaşayan Türkiye bunları fırsata dönüştürebilmeyi başaramadı; biri hariç: 2001 krizi bankacılık sisteminin reformuna ve güçlendirilmesine yaradı.

Küçük bireysel başarılar dışında, bir ya da birkaç alanda Türkiye’nin rekabet gücünde sıçrama yaptırabilecek bir atılım ise yaşanamadı ne yazık ki... Ülkemizin bilgi toplumu insanları “Aman bu kez fırsat kaçmasın” diye bir ağızdan uyarıyor ve önerilerini sıralıyorlar. Ben bilgi toplumu insanlarını “Sahip oldukları fikir, bilgi ve ürünü katma değere dönüştürme becerisine sahip kişiler” olarak tanımlıyorum. Türkiye Bilişim Vakfı Başkanı Faruk Eczacıbaşı ortak sese tercüman oluyor: “Kriz dönemleri yaratıcılığın ve yenilikçiliğin yok edildiği dönemlerdir. Para ilk olarak ‘lüks’ diye kabul edilen inovasyon ve teknoloji yatırımlarından kısılır. Bilgi teknolojilerinin uzun dönemli kaldıraç gücü göz ardı edilir.”

Bilişim dünyasının önde gelen temsilcilerinin bir arada bulunduğu bir sohbet toplantısı...

Önerilerden biri insan kaynağı odaklı. Neden?

Çünkü hızlı eğitimlerle yeni teknolojiye kolayca adapte olabilecek genç ve dinamik bir nüfusa sahibiz. Asla pozitif enerjiye ve nitelikli işgücüne dönüştüremediğimiz; aksine hedefsiz, umutsuz, işsiz, her an ortaya çıkma potansiyeli yüksek bir sosyal patlamanın olası neferleri bunlar...

Türkiye Bilişim Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜBİSAD) Başkanı Tuğrul Tekbulut “Keşke Başbakan duble yollara verdiği önemi bilişime de verse... Lise mezunu ameleler yaratmak yerine hızlı eğitimlerle onları sektörde değerlendirebilsek” diyor ve Hindistan örneğini veriyor: “Oradaki altyapı yatırımları hâlâ Türkiye’nin çok gerisinde. Buna karşın 60 milyar doların üzerinde bilişim ihracatına sahip.”

“Bilişim sadece yüksek teknoloji değil, yarattığımız küçük işlerin sosyal etkisi çok fazla. Türkiye’nin müthiş bir potansiyeli ve önünde sadece 10 senesi var” diyen Eczacıbaşı Holding Bilgi ve İletişim Sistemleri Koordinatörü Levent Kızıltan, Turkcell’in Diyarbakır’da açtığı çağrı merkezinin önemini vurgulayarak “Orada çalışan gençler mutlu ve umutlu. Motivasyonları yüksek. Neden GAP bölgesinde bilişim merkezi kurulmuyor?” diyor.

Bülent Gönç, bilişim sektörünün duayenlerinden... Koç Sistem’de başarılı işlere imza atan bir isim. 2001 krizinde kaybedilen beyin gücünü anımsatıyor: “O dönem Bilgi Teknolojileri alanında çalışan binlerce insan işsiz kaldı. Kimi yurtdışına yerleşti, kimi bambaşka alanlara yöneldi. Katma değer yaratma gücüne sahip insanımıza sahip çıkamadık. Hiç olmazsa şimdi önlem alalım.”

Eczacıbaşı’nın 2008 Küresel Rekabet Endeksi’nden aktardığı rakamlar gerçeği yalın biçimde ortaya koyuyor. 2006’da 59. sırada olan Türkiye 2007’de biraz kımıldayarak 53. sıraya yükselmiş; ancak 2008’de 10 basamak birden gerileyerek 63. olmuş.

Bilişimciler, en fazla üniversitenin, en yaratıcı beyinlerin ve en fazla üniversiteli işsizlerin bulunduğu İstanbul’da Bilişim Vadisi kurulması için hükümet nezdindeki girişimlerini sürdürüyorlar. “Galatasaray’a Seyrantepe’yi veren zihniyet, Ar-Ge ve inovasyon merkezi için de kent merkezinde makul barınma bedellerinin ödeneceği bir yer bulacaktır” umudunu taşıyarak...

YouTube’un 6 aydır kullanıcıya yasaklı olduğu, bunun yanı sıra 1500 internet sitesine erişimin engellendiği Türkiye’de, bir yandan türbanı demokrasi adına koruyup öte yandan internete erişim yasağı konusunda sessiz kalan zihniyetle neler yapılabileceği ise bambaşka bir soru işareti...

ozlem.yuzak@cumhuriyet.com.tr