“Cumhuriyet”i yurtdışından da ilgiyle izleyen okurlar var…

Arap dünyasından yazdığını düşündüğüm Omar Alhamss isimli okur; ‘80’lik Mübarek’in, “demokratikleşme adına”(!), sedyeyle demir kafes içinde mahkemeye çıkartılmasını eleştiren yazımı yadırgamış…

Söz konusu yazı için; “Okurken çok şaşırdım” diyen Alhamss -özetle- “Bu kadar zalim bir diktatörün yargılanmasından daha doğal bir durum var mı?” diyerek ekliyor:

“Mısır halkı göstermek istediğiniz gibi barbar demokrasi hak etmez bir halk olsaydı; bu adam (Mübarek!) o söylediğiniz demir kafes içinde olmazdı, parçalanmış cesedini bir tabut içinde bulurdunuz….

Takıldığınız demir kafese gelelim… Herhalde siz Mısır’daki mahkemeleri daha önce hiç görmediniz. Demir kafes her zaman vardır ve sanık bu kafesin içinde hep durur mahkeme sırasında. Kafes sadece bu adama mahsus bir şey değil ki… (Mısır’da) mahkemeler NORMALDE bu şekilde cereyan eder” diyor.

Mektup daha çok uzun. Buraya, en önemli gördüğüm bu bölümü alıyorum.

Fark ‘insan haklarına’ saygıda

“Şark Usulü Demokrasiye Geçişin Resmi” başlıklı yazımın temelinde yatan eleştiri “zalim bir diktatörün yargı önüne çıkarılıp/çıkarılmaması” değil; “zalim bir diktatörün zalim bir şovla yargılanması” idi…

Bu tür şovların, demokrasinin olmazsa olmazı sayılan “hukuk devleti arayışıyla” ilgisi olmadığını; “intikam”, “hesaplaşma”, “ahalinin gazını almayla” şartlandığını; bunun bir Mısır usulü “normalleşme” olduğunu söylemekteydim.

Otoriter rejimden demokratik sisteme gerçek anlamda geçiş amaçlayan modellerde “geçmişe yönelik intikamcı yargılama” türlerine pek rastlamadığımıza değinmiştim.

Okurumuz oysa Mübarek’in yargılanış biçiminde, “hukuka uygun olmayan” hiçbir boyut bulmuyor.

Ona göre, “demir kafes” zira “Mısır’da öteden beri var” ve “mahkemeler NORMALDE zaten bu şekilde cereyan ediyor…”

Bu, biraz bizim buralarda; hem demokrasiyi savunduklarını iddia eden ve hem de “Yargısız, uzun tutuklamalar Türkiye’de Silivri öncesinde de vardı. Bu konu niye şimdi bu kadar mesele ediliyor?” diyen hızlı liberallerin mantığına benziyor.

“Şark usulü” dediğim “demokrasiye geçişin”(!) resmi tam da budur işte ...

Mısır mahkemelerinin muhalifleri -özellikle- “küçük düşürmek” amacıyla “kafeslerde” yargıladığını, öğrendik; biliyoruz…

Çok sayıda Türk gazetesi Mübarek davası için nitekim; “Şimdi kendi kafesinde!” “Bir zamanlar rejim muhaliflerini mahkemeye kafes kurdurtup yargılatırdı. Mısır’da kafes onun için kuruldu”, “Kafesin intikamı! Mısır’ın devrik lideri 30 yıllık iktidarında sanıkları küçük düşürmek için kullanılan kafese dün kendisi girdi” tarzında cümleler kurdu.

Bu satırlardaki ana tema bir “adalet arayışı” değil, “intikam” ve “Bak gör işte, etme bulma dünyası!” anlayışı idi...

Kafes değişmiyorsa...

Demokrasiye geçişin oysaki bir “hesaplaşma” ve “intikam”; dolayısıyla “acıma/acımama” türü yaklaşımlarla ilgisi yoktur…

Demokrasiye geçişin birinci dereceden öncelikli kaygısı -geçmiş dikta/baskı dönemlerinden farklı olarak- “insan haklarına saygı”dır.

Demokrasiye geçiş döneminin, ahlaki bir üstünlüğü olacaksa; o üstünlük “insan hakları” konusunda özen göstermek ve fark yaratmaktan geçer.

Demokrasiye geçiş hukuku, Mübarek hukukundan daha iyi olmayacaksa, ne anladık Arap Baharı’ndan?

İçindeki insanlar değişirken, “kafes” kalıyorsa; sistem aslında değişmemiş olur. Sonuçta yapılan “şov”dur.

Bizim coğrafyamızda ne yazık ki genelde olan hep budur. Biz hep kafesin içine giren çıkana bakar, “keser döner, sap döner; gün gelir hesap döner” tekerlemeleriyle teselli bulur; yürek soğutmaya bakarız.

“Kafesle” uğraşmak, aklımıza pek gelmez.

“Şark usulü demokrasiye geçişle” kastettiğim bu…

İntikam ateşi yakmak kolay…

Demokrasiye geçiş sürecinde “bir gelecek projesi etrafında” bir araya gelmek ise çok daha zor.

Öncelikle -özgürlüklerin inşasından geçen ve hukukun üstünlüğünü içeren!- ayrıntılı bir projenin ortaya konması gerekiyor. Ve bir “uzlaşma kültürü”, “toplumsal barış kültürü” içinde, o projenin geniş kesimlerin desteğini alması bekleniyor..

Bu süreç Batıda, yüzyıllar aldı.

Yakın dönemde yalnız İspanya, “geçmişin intikam tuzağına” düşmeden; böylesine büyük bir gelecek projesine odaklanabildiği için, demokratikleşmede başarılı oldu…

Demokrasiye geçiş sürecini, değişik ülkelerde izleyen bir gazeteci olarak; Doğu ile Batı arasında görebildiğim en büyük perspektif farkı işte bu büyük “geçmiş” ve “gelecek” şartlanmasındaki pozisyon oluyor.

Bu konuya fırsat buldukça tekrar dönmek istiyorum... \t