İtalya’nın karşı kıyısında “Arap Baharı” patladığında Roma’daydım.

Berlusconi karşıtları Çizme’de “Arap Baharı” protestoları ardından anında “Bin Ali, Mübarek gibi diktatörlerin sonunu getiren ‘Bahar’, bir hikmet acaba buralara da uğrar mı? İtalya’nın Berlusconi’yi uğurladığı günleri görmek bize de nasip olur mu?” yorumları yapmaya başlamıştı….

Bu -yarı şaka, yarı ciddi- yorumların ardında… “Berlusconi’den kurtulmanın ancak böyle… sıra dışı bir uluslararası ortam/dalgayla gerçekleşebileceği inancı” vardı.

Berlusconi’nin sahneden çekilişi gerçekten de son kertede olağanüstü bir konjonktürle mümkün olabildi….

İtalyanlar, Arap Baharı aksine, konjonktürde doğrudan etkin olmadı.

Berlusconi’yi, sokağa çıkan muhalifleri yerinden etmedi. Bir kuşağın yaşamına damga vuran lideri; piyasalar ve “Merkozy” olarak anılan Merkel-Sarkozy baskısı alaşağı etti.

Muhalifler ancak “liderin düşüşünden sonra”, İtalya’da sokakta tanık olduğumuz coşkulu kutlamalarda öne çıktı. Milli maç zaferlerinden sonra yaptıkları gibi Berlusconi muhalifleri başkent sokaklarında klakson çaldılar. Başbakanının istifasını sunduğu Cumhurbaşkanlığı sarayı Quirinale önünde şampanyalı kutlamalar yaptılar; milli marşı seslendirdiler. Faşizm direnişçilerinin şarkısı “Bella Ciao”u söylediler.

Quirinale Meydanı’na orkestra kurup, Handel’in ulvi kilise müziklerini icra ettiler. “Halleluya!” ilahisine açık hava korosuyla eşlik ettiler. “Güle güle… Berlusconi!”, “Game Over/Sen bittin artık!/Kaybettin!” diye gönüllerince pankart açtılar. Islık kıyamet; “Soytarı”, “Mafyozi”… diye… iktidarda kaldığı sürece “sultan” olarak anılan başbakanın arkasından bağırdılar. Sonunda Berlusconi öyle ki, Cumhurbaşkanlığı sarayını yan kapıdan terk etmek zorunda kaldı…

Demokrasinin frenleri çalışmayınca…

İtalya’da “güç” ve “güçlüye” -maalesef bizde de geçerli olan bir refleksle!- ancak “gücün yitirildiği” noktada tepki gösterilir. II. Dünya Savaşı sonunda bacağından asılan Mussolini’ye de, 80’li yılların güçlü Başbakanı Craxi’ye de vaktiyle hep böyle olmuştu. Soğuk Savaş yıllarının “en uzun iktidarda kalan, en dayanıklı başbakanı” olarak bilinen Craxi’ye de ancak gücünü yitirdiği noktada, arkasından böyle “soytarı!” diye bağırılmış; bozuk paralar atılmıştı.

İtalya gibi bir Avrupa ülkesinde “güçlülere” ancak iktidardan düştükten sonra meydan okunabilmesi ilginç değil mi?

Acaba neden “gücün doruğunda bulunduğu noktada” onlara tepki gösterilemiyor/onlardan hesap sorulamıyor?

Demokrasinin tanımı aslında tam da bu; güçlüye hesap sorabilmek değil mi?

İktidarlardan hesap sorulabilmesi fikri; bir demokraside tamamıyla“checks and balances” denen “kontrol ve denge/fren mekanizmalarının” çalışmasına bağlı. İtalya, diğer büyük Avrupa ülkeleri gibi hiçbir zaman “model bir demokrasi/gerçek demokrasi” olamadığı için, bu “frenler” hiçbir zaman gerektiği gibi çalışmıyor.

Mussolini faşizmi sırasında, “faşizmin” doğası gereği, “gücü denetleyen frenlerin” olmaması doğaldı. Ancak bu yapısal sorun İtalya’da faşizmin yıkılmasından sonra da hiçbir zaman tamir edilemedi. Soğuk Savaş döneminde bu ülkede sadece ABD güdümlü iktidarların işbaşına gelmesine izin verildiği için, demokratik mekanizmalar; bozuk parayla uğurlanan Craxi’li yıllarda da kurulmadı. Ve nihayet son dönemde Soğuk Savaş sisteminin bıraktığı boşluğu arkadan “post-modern bir tek adam sistemi” olan Berlusconi’cilik doldurdu.

Berlusconi, İtalyan politikasına damga bastığı son 17 yılda, ya doğrudan iktidarda oldu, ya iktidarları -elindeki büyük çaplı medya ve finans imparatorluğunun imkânlarıyla- koşulladı.

Sultanlık ‘iç konjonktürü’ \tdevre dışı yapıyor

Büyük medyalar ve TV’ler ülkede yalnız onun tekelindeydi. “Kamuoyunu yönlendiren”, yandaşlar ve dalkavuklar ahtapotun kolları gibi, dört bir koldan yalnız Berlusconi için çalışmaktaydı. Kaderleri liderin iki dudağı arasına sıkışan vekiller; mecliste yalnız onun hesabına birer parmak kaldırma makinesi olarak çalışıyor, parlamentodan böylelikle Berlusconi’nin istediği her yasa geçiyordu. Muhalefette kaldığı dönemde de; -şantaj unsuru olarak kullandığı!- medya imkânlarıyla Sultan, rakiplerini sindirebiliyordu.

Dünyada basın özgürlükleri sıralamasında İtalya bu nedenle, 75. sırada (Türkiye 112. sırada) yer alıyordu. İleri gelen siyaset bilimcileri tarafından Çizme’de “Sultan!” adı verilen liderin sınırsız gücüne karşın; sol partiler -çoğu defa bitmez tükenmez liderlik tartışmaları arasında-İnandırıcı bir iktidar alternatifi oluşturmaktan uzak, bölünmüş görünüm arz ediyordu. Muhalefetin bu şartlarda Berlusconi’yi iktidardan uzaklaştıracak “ortak sinerjiyi” bulup yakalaması imkânsızla eşdeğerdi.

“Milli irade”nin bu denli ağır şartlarla baskı altına alındığı/ koşullandırıldığı/yönlendirildiği bir yerde, sultanı iktidar koltuğundan edebilecek tek güç ancak dışardan devreye girebilir; dış şartlarda değişen büyük oynamalarla mümkün olabilirdi -ki İtalya’da olan bu…

Gelecek yazıya buradan devam…