Dünyanın en etkili haber dergilerinden biri olan “Time”, bu hafta kapağına “Avrupa’nın çöküşü ve düşüşü”nü çıkarmış.

Konuyu içerde “Avrupa’nın Sonu” başlığıyla sürdüren dergi, “Avrupa’nın ekonomik birliği çözülüyor, Londra tutuştu; kıtanın kadim, güvenilir ticari partneri ABD, Avro’yu ve günü kurtarabilecek durumda değil” diyor ve ekliyor: “Eski düzene veda edin!”

“Eski düzene veda” dendiğinde işin içine aslında ABD’nin çaptan düşmesi de giriyor. Uzun yıllar Amerika’da yaşayan, ABD’nin kalburüstü üniversitelerinde ders veren, saygın düşünce kuruluşlarında çalışan arkadaşlarım ABD’nin salınımını öyle ki “koma hali” türü ifadeler kullanarak tanımlıyorlar.

Hal böyleyken meselenin damardan “Batı’nın çöküşü!” olarak konması lazım.

Ancak “Time” bir Amerikan kuruluşu olduğundan, kırmızı siyah fon üzerinde yükselen alevlerin yer aldığı dramatik kapağın altına -belli belirsiz bir dipnot gibi!- bu tespit, parantez açılarak “Ve belki Batı’nın da (çöküşü)” eklemesiyle ayrı bir not şeklinde düşülüyor…

Başlığın ancak büyüteçle görünebilen alt bölümü de eklendiğinde tablo, “Avrupa ve dahi Batı çöküyor!”a dönüşüyor.

Bir dönemin sonu

Yalnız Avrupa değil, Batı’da hepten bir dönemin sonuna gelindiği kesin.

Okyanusun iki yanında da; Doğu’dan yükselen yeni güçler karşısında zorlanan rekabet, sarsılan değerler, yitirilen özgüven, başa gelen kifayetsiz liderler, geleceği içeren belirsizlikler, kabaran öfke ve popülizmler gibi bire bir örtüşen sorunlar var.

Önceki gün daha yeni, gazetelerde yer alan haberlerde Cumhuriyetçi Parti’nin 2012 seçimlerine hazırlanan adaylarından Michele Bachmann ile Rick Perry’nin Amerika’nın İncil’le yönetilmesini isteyen köktenci hareketlerle bağlantıları gündeme getiriliyordu…

Aynı haberler kapsamında, başkanlık seçiminin yükselen yıldızı gözüyle bakılan Bachmann’ın internet sitelerinde “siyahların köle yapılmasını savunan kitaplar” önerdiği söyleniyordu…

Hangi gerekçeyle?

Bachmann, ilk dönem 20. yüzyıl ırkçılığını hatırlatan bir söylemle; “Tüm kültürler aynı düzlemde ve eşit değildir!” diyor.

Benzer fikirlerle Eski Kıta’da da bir manifesto hazırlayan ve eyleme geçen bir fanatik, bir ay önce bu uğurda 77 kişinin canına kıydı.

Norveçli Breivik’ten bahsediyorum….

Breivik de, şunun şurasında Bachmann gibi; “kültürlerin eşit olmadığına” inanıyordu. Siyaset yolu yerine o, bir büyük terör eylemine girişmek suretiyle, “kurtarmak istediği Avrupa medeniyetini” aklı sıra sarsmak istedi. Kendi iddiasına göre böylelikle bir “devrim” tetiklemeye niyetlendi!

Breivik’in başlatmak istediği devrim, çökmekte olan “Batı’nın üstünlüğünün yeniden tesisiydi!”

Norveçli cani, internette yayımlanan 1500 sayfalık manifestosunda “21. yüzyıl başında Batı uygarlığı kültürel özgüven kaybından mustarip” demekteydi: “Batı, üstün uygarlığının anlamını yeniden keşfetmek, o uygarlığı tekrardan tesis etmek zorunda!!”

Batı uygarlığının çöküşü üzerinde son dönemde çok konuşulan makaleler,TV dizileri ve kitaplar yayımlayan ünlü Harvard’lı profesör Niall Ferguson da rastlantıya bakın ki yaptığı teşhiste Breivik’ten -heyhat!- çok farklı bir sonuca varmıyor.

“Telegraph”ta yayımlanan “Batı şimdi neden çöküyor / Why the West is now in decline” \t\t(6 Mart 2011) isimli analizini Harvard’lı bilim adamı da bire bir şu sözlerle noktalıyor:

“(Batı) Medeniyetimize olan inancımızı yitirdik!”

Ağır ‘yas’ duygusu

Batı’nın iki yakasında, en uç noktadaki ırkçı politikacısından fanatik teröristine, ciddi bilim adamına, sokaktaki adamına dek... farklı dozlarda değişen ve farklı tepkilerle ortaya konan geniş genel bir “özgüven kaybından” yakınma; Batı’nın eski mutlak üstünlüğünün yitirilmesinden duyulan öfke/kaygı/üzüntü/ büyük bir “kayıp/yas” duygusu var.

İngiliz tarihçi Ferguson; Rönesans, Reform, bilim devrimi, Fransız-Amerikan devrimleri, sanayi ve oy (demokrasi!) devrimi üzerine oturan 500 yıllık Batı medeniyeti üstünlüğünün 1. Rekabet, 2. Bilim, 3. Mülkiyet hakkı, 4. Tıp, 5. Tüketim toplumu, 6. Çalışma etiğine dayandığını; bu büyük birikimin dünyanın ortak malı haline geldiğini, kendi silahlarıyla kendisine rekabet açan yeni dünyada Batı’nın giderek açmazda kaldığını, açmaza yeni fikirlerle karşılık veremediğini söylüyor.

Bu açmazı -tepedekiler dışında- her eve giren ekonomik kriz tamamlıyor. İşsizlik artarken talep daralıyor. Avrupa’nın en büyük kazanımı olan “refah devleti” küçülüyor. Öfkeye kapılan kitleler, Atina’dan Madrid’e dek meydanlara iniyor; Londra’da olduğu gibi dükkânları yağmalayıp, yakıp yıkıyor.

Sade şu son yaz aylarında gündeme gelen olaylar Breivik’ten Londra isyanına.. ABD’de Bachmann’ın yükselişine dek… alabildiğine kaygı verici.

“Beter olsunlar!” diye sevinmeyin.

Güçlü devletler, böyle ne zaman uçurumun yamacına gelseler, dünyanın başına bela gelir.

İkinci Dünya Savaşı öncesinin en popüler kitaplarından birini, ünlü Alman tarihçi Oswald Spengler yazmıştı. …

Spengler’ın satış rekorları kıran kitabının adı neydi biliyor musunuz: “Batı’nın Çöküşü/Der Untergang des Abendlandes” .