SORU: Ben ve eşim EYT’liyiz. Benim 5814, eşimin 6418 prim gün sayısı var. 2008/Ekim sonrası benim hizmet sürem 804, eşimin 2804 gün. SGK’nin maaş hesaplama portalında benim aylık bağlama oranım (ABO) yüzde 31.84, eşimin ise yüzde 35.66. “Bakmakla yükümlü olduğu kişi” seçeneğini işaretlesek bile her ikimiz için ABO oranı değişmiyor. Yüzde 40 ABO taban oranından niye faydalanamıyoruz? Benim aylık gelirim yaklaşık 5.8 asgari ücrete, eşimin 1 asgari ücrete denk geliyor. İki çocuğumuz var. İsmail Ü.

Emekli aylıklarına esas Aylık Bağlama Oranı (ABO); sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısı ve 2000 öncesinde buna ilave olarak yaşa göre belirleniyor. 2008/Ekim sonrası getirilen aylık hesaplama sisteminde, ABO; sigortalının toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 uygulanmak suretiyle hesaplanıyor. 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınıyor ve ABO yüzde 90’ı geçemiyor. Sigortalının Ortalama Aylık Kazanç (OAK) x ABO formülüne göre hesaplanan aylığı ile birlikte ayrıca alt sınır aylığı hesaplanıyor. Hesaplanan alt sınır aylığı, sigortalının çalışma sürelerinde, asgari kazanç üzerinden prim ödendiği varsayılarak belirlenen OAK’nin yüzde 35’inden, sigortalının talep tarihinde bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa yüzde 40’ından az olamıyor. 

ABO’nun yüzde 40 olarak hesaplanması için, sigortalının sağlık yönünden bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğunun olması gerekir. Eşiniz ve sizin çalışıyor olmanız nedeniyle ikinizde genel sağlık sigortalısınız. Bu durumda iki çocuğunuzun hanginiz üzerinden sağlık yardımı aldığı önemli. Eğer çocuklarınıza sağlık yönünden bakmakla yükümlü kişi siz iseniz portalda aylık hesabı yaptırırken “Bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu var” alanını işaretlemeniz gerekir. Bu durumda, eşiniz aylık hesabını yaptırırken bu alanı işaretlemeyecek. Yani çocuklarınıza sağlık yönünden hanginiz bakmakla yükümlü iseniz aylık hesabı yaptırırken bahse konu alanı işaretlemesi gerekiyor.

Diğer taraftan, belirttiğiniz prim gün sayılarınıza göre siz ve eşinizin 2008/Ekim sonrası aylığınıza esas ABO’nuz;

Eşinizin; 6418/360=17.827 x 2= 35.66,

Sizin; 5814/360=16.15 x 2= 32.30 olur.

SSK aylık hesaplama portalında siz ve eşiniz için yapılan aylık hesabında 2008/Ekim sonrası aylıklara ilişkin ABO’3’ün yüzde 40 olarak görünmemesinin nedeni, sizin ve eşinizin 2008/Ekim sonrası çalışmalarınıza ait prime esas kazançlarınız ve buna bağlı olarak hesaplanan ortalama aylık kazancınızın, asgari kazançların üstünde olmasıdır. Çünkü sizin yüzde 32.30, eşinizin yüzde 35.66 olarak hesaplanan ABO’ların prime esas kazanç ortalamanıza göre hesaplanan OAK ile çarpılması sonucu bulunan aylık tutarları, bu çalışmalarınız asgari kazançlar üzerinden kabul edilip buna göre hesaplanan OAK’nizin yüzde 40 ABO ile çarpılması sonucu bulunan aylıktan daha yüksek olduğu anlaşılıyor. Ayrıca, sigortalılar için mutlaka yüzde 40 üzerinden aylık hesaplanacak diye bir kural yok.

Örneğin eşiniz için 2008/Ekim sonrası hizmetlerine göre hesaplanan;

-Kendi kazançlarına göre bulunan ortalama aylık kazanç x yüzde 35.66 = X aylığı.

-Çalışmaları asgari kazanç varsayılarak bulunan ortalama aylık kazanç x yüzde 40 = Y aylığı. Maaş hesaplama portalında ABO 3 değeri yüzde 40 olarak görünmüyor ise demek ki X aylığı, Y aylığından daha fazla. Diğer bir ifadeyle kendi kazançlarına göre hesaplanan aylık tutarı, alt sınır aylığına göre daha yüksek.

Yüzde 40 ABO, sağlık yönünden bakmakla yükümlü bulunduğunuz kişiler olması kaydıyla sadece alt sınır aylığının hesaplanmasında mukayesede kullanılan bir aylık bağlama oranıdır. 

SORU: Yüzde 73 oranında engelliyim ve ilk defa 8/5/2005 tarihinde SSK kapsamında çalışmaya başladım. Toplamda 4020 günüm var. Engelliliğim nedeniyle ne zaman emekli olurum?

8/5/2005 tarihli girişiniz ve yüzde 73 engellilik derecenize göre emeklilik koşullarınız; 18 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4000 gün olup yaş koşulu aranmıyor. Gün koşulunuz yerine gelmiş. 18 yıllık sigortalılık süre şartı 8/5/2023 tarihinde dolacağından bu tarihten sonra emekli olabilirsiniz.

SORULARINIZ İÇİN 

nergis.simsek@cumhuriyet.com.tr adresine e-posta yollayabilirsiniz.