Türkiye'de asgari ücretin ortalama ücrete yaklaşması sonucu, çalışan yaklaşık 18 milyon kişinin yüzde 50’sinin asgari ücrete tabi olduğu biliniyor. Çalışanların yarısını etkileyen asgari ücret, beşer temsilciyle işçi, işveren ve hükümetin katılımıyla oluşan 15 kişilik Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenmekte. Komisyondaki işçi ve işveren temsilcileri en fazla üyeye sahip Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş)  ile Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK). Komisyon  2025 yılında uygulanacak asgari ücretin belirlenmesi kapsamında ilk toplantısını 10 Aralık'ta yani dün yaptı. Toplantı sonrası Türk-İş yetkilisi tarafından yapılan ilk açıklamada, komisyonda herhangi bir miktar konuşulmadığı, kendileri tarafından da şimdilik bir miktar söylenmeyeceği belirtildi. Komisyon ikinci kez 16 Aralık’ta toplanacak.

2025 yılı için asgari ücretin 2024 yılında olduğu gibi yıllık yani bir kez açıklanacağı beklenmekte. 2000 yılından itibaren asgari ücretin yıllık olarak belirlendiği yıllar; 2000, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2024 iken, asgari ücretin en az iki defa belirlendiği yıllar ise; 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2022 ve 2023 oldu.

2020 yılından itibaren net asgari ücret tutarının bir önceki döneme göre artış oranları ve ilgili yıl enflasyon oranlarına bakıldığında; özellikle seçim dönemlerinde asgari ücretteki dönemsel artışların yüzde 50 düzeyinde olduğu görülmektedir. 

*2024 yılı için yıllık enflasyon yüzde 44 olarak tahmin edilmektedir.

Asgari ücretin belirlenmesinde objektif kriterlerin belirlenmesi ve bu kriterlerin ülke gerçeklerine uygun olması gerekmektedir. Asgari ücret artışlarında yıllık enflasyon oranlarının dikkate alınması, çalışanın alım gücünün enflasyona ezdirilmemesi açısından bir ölçü olarak kabul edilebilir. Ancak, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan enflasyon oranları ile Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) tarafından açıklanan oranlar arasında büyük farkların olması, TÜİK verilerinin şaibeli görülmesi, vatandaşın enflasyonu açıklanan oranlardan daha ağır bir şekilde hissetmesi, asgari ücretin belirlenmesinde enflasyon oranlarının dikkate alınmasının gerçekçi olmayacağı sonucunu doğurmaktadır. Açıklanan enflasyon oranları ne kadar güvenilirlikten uzak ise, yapılan enflasyon tahminleri de aynı şekilde sıkıntılı. 2024 yılına ilişkin enflasyon tahminleri, yüzde 33, 38, 41,5 ve en son 44 olarak açıklandı. 

Yine, asgari ücret belirlenirken, ülkemizde asgari geçim koşullarını gösteren açlık ve yoksulluk sınırına ilişkin miktarların dikkate alınması da önemlidir.

Asgari Ücret Tespit Komisyonunca asgari ücretin, işçi taleplerinden uzak bir şekilde işveren ve hükümet tarafının işbirliği ile belirlenmesi, komisyondan gerçekçi bir asgari ücret tutarının çıkması umudunu yok etmekte. Aslında bir tiyatro oynanacak, işçilerin talepleri hiçbir şekilde dikkate alınmayacak ve yüksek enflasyon ve ekonomik kriz nedeniyle büyük geçim zorluğu yaşayan asgari ücretlinin durumu, iktidarın enflasyon odaklı ekonomik programına kurban edilecektir. 

İktidar tarafından 2025 yılı için asgari ücretin yüzde 25 oranında artırılacağına ilişkins sinyaller verilmekle birlikte, son dakikada yine Sayın Cumhurbaşkanının lütfuyla bu oran belki 5 puana kadar artırılabilecek. Hadi bir adım daha ileri gidilerek asgari ücret 2024 yılı için  tahmin edilen yıllık enflasyon oranında artırılsa bile belirlenen miktar çalışanı yine büyük geçim zorluğuna mahkum edecektir. Yani daha fazla bir şey beklemek hayal olacaktır.

Asgari ücret tespitinde her zaman enflasyon oranının göz önüne alınması beklentisi olmaktadır. Ancak, ekonomik krizin yaşandığı ülkemizde enflasyon oranının düşük gösterilmesi, ekonominin iyiye gittiğinin bir göstergesi olarak kabul edildiğinden, iktidarın bu oranı olduğundan daha düşük göstermeye çalıştığı herkes tarafından kabul edilmektedir. Onun için asgari ücretin belirlenmesinde, çalışanın alım gücünü enflasyona ezdirmeyen daha gerçekçi kriterlerin belirlenmesi gerekmektedir. Örneğin enflasyon yerine ülkenin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) cari fiyatlarla değişim oranı esas alınabilir. Bu oranlar ülkenin büyümesini gösterdiğinden, olduğundan daha düşük gösterilemez ve  en azından bu iktidarın işine gelmez. O halde asgari ücretin belirlenmesinde, yine TÜİK tarafından açıklanan GSYİH gelir yöntemiyle cari fiyatlarla değer ve değişim oranın esas alınması,  enflasyon oranına  göre daha gerçekçi olacaktır. GSYİH’da 2024 için beklenen artış oranı yüzde 66,57 dir. (Orta Vadeli Programda ileriki yıllar için tahmini oranlar; 2025 yılı için yüzde 39,17, 2026 için yüzde 18,48 ve 2027 yılı için yüzde 14) Asgari ücretin 2024 yılı için GSYİH’da beklenen artış oranı olan yüzde 66,57 oranında artırılması, diğer seçeneklere göre en adil yöntem olacaktır. Bu durumda, asgari ücretin net tutarı 28.320,45 TL olacaktır.

Not:

*%44 oranı 2024 yılı için tahmin edilen yıllık enflasyon oranıdır. TÜİK verilerine göre 2024 yılı  11 aylık enflasyon oranı toplamda yüzde 42,90.

**2024 yılı beklenen GSYİH’da cari fiyatlarla değişim oranı 

Asgari ücretin belirlenmesinde objektif kriterlerin esas alınması, göstermelik komisyon toplantılarına ihtiyacı ortadan kaldıracaktır.