Cumhur İttifakı’ndan günümüze dek ülke, toplum yararına bir uygulama, girişim sadır olmadığından, görülmediğinden, “yeni, sivil, çağdaş, özgürlükçü” sözcükleriyle süslü anayasa önerisi ardındaki saklı niyetler, alalama irdelenmektedir. Anayasa hükümlerine uyulmadan da ülke yönetilebildiğinden yeni anayasa ısrarının perde arkası görülmeye çalışılmaktadır.

Anayasa, devletin şeklini, ilkelerini, organlarını, organlar arasındaki ilişkileri, işleyiş kurallarını, yönetilenlerin hak ve özgürlüklerini düzenleyen devletin temel yasasıdır. Bu nedenle anayasalar, diğer yasalardan farklı usullerle hazırlanır, özel koşulların oluşması halinde değiştirilir.

Anayasalar, çoğu kez görevi anayasa hazırlamak olan kurucu meclislerce hazırlanır, halkoylaması (referandum) ile kabul edilir. Anayasaların kabulünde nitelikli oya katılım ve kabul yeter sayısı aranır. Anayasalar, devlet ihale yasası gibi değiştirilemez.

1982 Anayasası günümüze dek 19 kez değiştirilmişken halkoylamasına da gidilmeden bir kez daha değiştirilmesi ya da yenilenme uğraşı, ısrarı, kuşku yaratmaktadır. Bir kişinin geleceği ile ilgili ya da bir parti başkanının isteği ile fiili durumu yasalaştıralım diye yeni anayasa değişikliği de yapılmaz.

2017 Anayasa değişikliği halkoyuna sunulmakla beraber, sonuçta YSK kararı ile şaibeli şekilde yapılmıştır. Yeni anayasa önerisi altında aslında birkaç ana maddenin değiştirilmesi amaçlanabilir. Diğer maddeler, dolgu maddesi olarak ya aynen kalır ya da önemsiz değişiklikler yapılır. Anayasa değişikliği dense az sayıda maddenin değiştirilmesi önerisi, asıl amaç aşikâr, belli, görünür hale gelir. Bu nedenle yeni, sivil, özgürlükçü tanımlarıyla, asıl amaç/amaçlar alalanmaktadır.

Yeni anayasa önerisi ile nelerin amaçlandığını, alıntılarla açıklayayım.

Oktay Ekşi’nin 27 Nisan 2024 tarihli gazetemizdeki “AKP neyi değiştirmek ister?” başlıklı yazısında değişiklik amaçlarını, “Erdoğan’a ömür boyu cumhurbaşkanlığı, laiklik ilkesini tarihe gömme, Anayasa Mahkemesi’ne öldürücü darbe, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yetkilerini artırma, Milli Eğitim Bakanlığı’nı din eğitim bakanlığına dönüştürme, cumhurbaşkanı ve milletvekilleri yeminindeki “Atatürk ilke ve devrimlerine bağlı kalacağım” ibaresini kaldırma başlıkları altında topluyor. Milli Eğitim Bakanlığı, halen “maarif müfredatı” ile anayasa değişikliğine gerek kalmadan da din eğitim bakanlığına dönüştürülüyor.

Prof. Dr. Süheyl Batum, İklim Öngel’le yaptığı söyleşide (Cumhuriyet, 29 Nisan 2024), amacı, “Sadece siyasal iktidarın işine yarayacak, önlerindeki tüm engelleri bertaraf ederek demokratik olmayan anayasa yapmak, egemenliği tek kişiye bağlamak, laikliği silmek” olarak vurguluyor.

Yeni anayasa söylemi, kapalı toplantıların da asıl konu/konularının alalaması oluyor. Devlet Bahçeli’nin Ferdi Tayfur fon müziği eşliğinde yürüyüşünün servis edilmesi sonrası, Erdoğan’ın Bahçeli’yi konutunda ivedi ziyareti, medyaya “Anayasa konuştular” şeklinde yansıtılıyor; “İlk dört maddenin değişmeyeceği konusunda anlaştılar” açıklaması yapılıyor. Değişiklik önerisi MHP’den geldiğine göre TBMM Başkanı Kurtulmuş, partiler arası yeni anayasa ikna turlarına başlarken Erdoğan’ın Bahçeli’nin görüşünü almak üzere ziyareti, aslında pek de inandırıcı gelmiyor. Görüşme sonrası nötr, özür dilerim suya sabuna dokunmayan açıklama, ziyaret günü Sinan Ateş suikastı iddianamesinin açıklanması, ardından Bahçeli’nin farklı yönde suçlamaları, asıl ziyaret konusunun yeni anayasa olmadığının ipuçlarını veriyor.

Anayasa Mahkemesi kararları kesindir. Yasama, yürütme, yargı organlarını, idari mercileri, kamu kurumlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar. Hiyerarşik, alt-üst düzenleme kurallarına göre bağlayıcı değil, mutlak bağlayıcıdır. AYM ile Yargıtay arasında ast-üst, hiyerarşik, kademe arayışı, AYM kararlarını savsaklamaya, fiilen uygulamamaya yönelik alalamadır.

Gerçekten yeni anayasa mı amaçlanıyor? Gerçek niyet ne? Gündem mi saptırılıyor? Bazı olayların üstü örtülmeye mi çalışılıyor? Alalama kaldırılmalı, irdelenmelidir.