Bir ülkenin dış âlemle olan ekonomik ilişkileri, özel, resmi kaynak (fon) akımı, tahsilat ve ödemeleri muhasebe sistemi olarak ödemeler dengesi hesabında gösterilir. Ödemeler dengesi hesabı, vatandaşlık, uyrukluk temelinde değil, yurtiçi-yurtdışı yerleşik tanımında düzenlenir.

Para ve maliye politika yapıcıları, dış baskınlığın oluşmaması, ekonomik kırılganlığın artmaması, döviz kuru istikrarının, kredi değerliliğinin sürdürülmesi yönlerinden ödemeler dengesi hesabına, yönetilmesine önem vermektedir.

Bir ülkeye dış âlemden, yurtdışı yerleşiklerden kaynak girişi; mal ve hizmet dış satımı; yatırım gelirleri, finansal ve reel varlık satışı; borçlanma, karşılıksız transfer, uluslararası rezerv azalışı yollarıyla olmaktadır. Fon kaynak kullanım yerleri de girişlere koşut; dış âlemden mal ve hizmet dışalımı, yatırım giderleri, dış âlemden finansal ve reel varlık alımı, dış borç ödeme, uluslararası rezerv alımı olmaktadır.

Ödemeler dengesinin analizi için ödemeler dengesi analitik formda, (1) cari işlemler hesabı, (2) sermaye hesabı, (3) finans hesabı (4) uluslararası rezerv (varlıklar) hesabı, ana bölümleriyle düzenlenmektedir. Muhasebe sistemi olarak kaynak-kullanım eşitliği olması gerekir. Ancak uygulamada, veri yetersizliği, bazı kalemlerin tahmini olması, istatistiksel hatalar nedeniyle muhasebe olarak eşitlik sağlanamadığından, tabloya “net hata ve noksan” kalemi de eklenerek denge sağlanmaktadır. Net hata ve noksan kalemi dengeyi sağlayabilmek için kaynak girişi ya da çıkışı olarak tabloda yer almaktadır.

Cari işlemler hesabı, ülkenin dış âlemle arasındaki mal ve hizmet hareketini, alım-satım işlemlerini gösterir. Mal terimi satış amacıyla sürekli üretilen fiziki varlıkları kapsar. Finansal varlıklarla muhasebe terimi olarak maddi duran ve maddi olmayan duran varlık olarak tanımlanan varlıklar mal kapsamında yer almaz.

Cari işlemler hesabı genelde üç alt bölüme ayrılır: 1- Ticari mal ihracat ve ithalatı (dış ticaret dengesi); 2- Hizmetler (görünmeyen-fiziki olmayan ihracat-ithalat-invisibles), 3- Cari transferler.

İhracat, ithalat rakamları gümrük giriş-çıkış kayıtlarına göre saptanmaktadır. Değerlendirme, yurtiçinde üretilmeyen malların ihracı, transit ticaret, üçüncü ülkelerden alınan malların ihracı, serbest bölgelere mal girişleri, finansal kiralama amaçlı mal giriş, çıkışları, yurtiçinde gerçekleştirilen ihracat sayılan işlemler, turistlerin kendi kişisel ihtiyaçları dışında mal alımları, ihracat, ithalat rakamlarının saptanmasında sorun yaşatan uygulamalardır. İhracat rakamları genelde gemide teslim (Free onboord-FOB), değerleriyle gösterilirken ithalat navlun ve sigorta giderlerini de içeren CIF (cost insurance freight) değerleriyle gösterilmektedir. Ayrıca fiyatlarda, vergi, iadesi örtülü kâr ve sermaye transferi gibi girdilerle manipülasyon da yapılmaktadır.

Hizmetler, geniş kapsamlı olup turizm, taşıma, banka ve sigorta, taahhüt hizmetlerini dış borç faiz ödemelerini, yabancı sermaye kâr transferlerini, sınai hakların ticari markalar, işletme hakları, bilgisayar yazılımları fikri mülkiyet haklarının, sanal ortamdaki hakların kiralanmasını el değiştirmesini kapsar. Fiziki varlığı olmayan, görünmeyenler olarak ifade edilen hizmetlerin gelir ve giderlerin çoğu kez varsayımlara dayanan tahminidir.

Cari transferler, dış ülkelerle mal hareketi doğurmayan ancak sürekililk gösteren işlemler “cari işlemler” olarak yer almaktadır. Bu başlık altında yer alan önemli kalem, yurtdışında çalışanların havaleleri genel ifadeyle işçi dövizleridir.

Ödemeler dengesinin en fazla tahminin, istatistiksel kalemin bulunduğu bölümü, cari işlemler hesabıdır. Net hata noksan ağırlıklı olarak cari işlemler hesabının düzeltilmesidir. 

Net hata noksan kaleminde büyük tutarda olmamak koşuluyla artı veya eksi olması doğaldır. Ancak 9 aylık sürede 20.7 milyar USD açık vermesi olağan değildir. 3 milyar USD fazla verildiği gösterilen eylül ayında dahi 6.2 milyar USD açık verilmiştir. Cari hesapla ödemeler dengesinin milli gelirle ilgili bölümüdür. Cari açığın, net hata noksana aktarılması büyüme tahminini de azaltır.