Parlamentarizm, yürütme organının halk temsilcilerinden oluşan yasama organına karşı sorumlu olduğu siyasal sistemdir. Egemenliğe sahip olan halkın temsilcilerinden oluşan parlamento, yasama organı olması yanı sıra yürütmeyi denetim organıdır. Parlamenter sistemde cumhurbaşkanı ülkeyi temsil eder, sembolik olarak yürütmenin başıdır. Yürütme organının uygulamalarından, icraatından edilenlerinden sorumlu da değildir. Cumhurbaşkanı genellikle halk temsilcilerinin oluşturduğu parlamento tarafından seçilir.

Türkiye, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi (CHS) ile parlamenter sistemden, “ucube”, “sultanizm”, “patrimonyalizm”, “tek adam”, “şahsım devlet” gibi tanımlarla da nitelendirilen düzensizliğe geçmiştir. CHS’de cumhurbaşkanı, yasama yetkisine de sahiptir; yürütmenin başı olarak parlamentoya karşı sorumlu da değildir; denetlenemez; yalnız ülkenin temsilcisi değil aynı zamanda siyasal partinin de başkanıdır; kamu mallarının yöneticisi, tasarruf edeni, kullanıcısıdır. Salt dokunulmazlığı vardır.

Demokrasiden yana olanların amacı tekçi, otoriter, keyfi yönetime karşı, güçlendirilmiş parlamenter siyasal sistem temelinde fikir birliği, platform oluşturmaktır. Altılı masa, Millet İttifakı’nın bu işlevi, güçlendirilmiş parlamenter sistemi gerçekleştirmeyi üstlenmiştir. Amacın tek, parlamentarizmi gerçekleştirilmesi olması gerekirken, aday gösterme, ortak adayı destekleme, birlikte hareket gibi çoklu amaçlar da eklenmiştir. 

Çoklu amaç, aday belirleme, temel amacın önüne geçmiş, amacı gölgelemiş; tartışmalar, beklentiler ortak aday üzerinde yoğunlaşmıştır. Aday belirleme, ayrışmaya yol açtığı gibi, Cumhur İttifakı’na da olayı istismar olanağını vermiştir. Parlamenter sistemin, halkın yararına, demokrasiye uygun yapı olduğu anlatısının propagandasının yerini, Erdoğan’a karşı aday belirleme almıştır. Cumhur İttifakı ve yandaşları, ortak aday belirlemenin Millet İttifakı’nın zayıf yönü olduğunu görerek gündemi aday belirleme, ayrıştırma üzerinde yoğunlaştırmışlar. Millet İttifakı’nın asıl amacını saptırmışlardır.

Yolsuzluk, yoksulluk, savurganlık, keyfi yönetim, mal varlığı edinmenin gündemin ilk sırasını oluşturması gerekirken ortak aday belirlenmesi, ayrışması ön plana çıkmış; Erdoğan’ın adaylığının yasallığı da buna eklenerek gündem saptırılmıştır. Cumhur İttifakı yandaşları da anayasaya aykırılığı, halka Erdoğan’ı hukuk oyunlarıyla saf dışı bırakma girişimi olarak yansıtma fırsatını bulmuşlardır.

Erdoğan’ın üçünce kez adaylığının anayasaya ve bu bağlamda yerleşik kurallara aykırı olduğu adaylığı savunanlarca da bilinmesine karşın, Erdoğan yine de aday olacaktır. Yorum yaparken ülkenin temel sorununun liyakatli, nitelikli insan kaynağı olduğu gözden kaçmamalıdır.

Başkanlık sisteminin tek adam yönetimine, otokratlığa erişebileceği öngörülerek süre 7 yıl 1 dönem veya daha kısa (4 yıl gibi) iki dönem olarak sınırlandırılmıştır. Sistemin başat örneği ABD’de tarihi boyunca iki dönem aday olma II. Dünya Savaşı’nın olağandışı koşullarda ekonomiyi krizden çıkarmış Roosevelt’e o da onay ile üçünce kez aday olma hakkı tanınmıştır. Parlamenter sistemde partiler genellikle aralarında anlaşarak uyuşarak ülkenin saygın bir ismini cumhurbaşkanı olarak seçerler.

Amaç, parlamenter sisteme geçmekse platform, altı parti ile sınırlı kalmadan genişletilmeli, aday belirleme platformun işlevi olmamalı, partiler uygun görüyorlarsa, ayrışmaya yol açmadan ortak aday belirlemelidir.

Gündem ortak aday belirleme, desteklemekten, Erdoğan’ın keyfi yönetime karşı parlamenter sistemin halk yararına olduğu söylem ve kanıtına kaydırılmalıdır.