Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) , Türkiye’de Karkamış sınırını aşarak Suriye’de Cerablus’u ele geçirmesi olgusu, yörenin tarihsel geçmişi bilinirse daha iyi algılanabilir!
Bu olguyu, tam sınırdaki antik Karkamış kenti çok iyi anlatır. Bu antik kentin 55 hektarı Türkiye’de, 35 hektarı Suriye’dedir. Türkiye Cumhuriyeti kurulunca Suriye ile sınır bu antik kentin üzerinde geçti!
Sınır, kenti ikiye bölerken, Türkiye tarafı “yasak bölge” ilan edilerek mayınlandı. Ancak 1999’da Ottova’da kabul edilen “mayınların yasaklanması anlaşması” Türkiye’de 2004’te yürürlüğe girince Karkamış’ta da mayın temizliğine başlandı.
Türkiye’de bu antik kente “Karkamış” denildiği için yanındaki ilçenin de adıdır. Suriye’de bu antik kente “Cerablus” denildiği için yanındaki belde de aynı adı taşır. Karkamış - Cerablus antik kentinin görkemini öğrenmek isteyenlere Ankara’da Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin orta salonunu gezmelerini öneririz…

***

Karkamış kentini, 1699’da bir İngiliz şirketinin Halep temsilcisi olan Henry Maundrell keşfetti. 1876’da British Müzesi’nden (Br.M) Asurolog George Smith, kentin, “Kitab-ı Mukaddes’te” sözü edilen “Karkamış” olduğunu saptadı.
İlk kazıyı 1878-1881 yılları arasında İngiltere’nin Halep Konsolosu Patrick Henderson yaptı, bulduklarını Londra’ya gönderdi. 1908’de yeniden başlayan kazıya, ünlü İngiliz casusu Yarbay Thomas Edvard Lavrence de1914’te katıldı!
Lavrence’in Karkamış kazılarına “arkeolog” gibi katılması, Ortadoğu’da Osmanlı’nın yazgısını belirledi. Kendisi bu oluşumu şöyle değerlendirmişti:
“Osmanlı İmparatorluğu’nu Ortadoğu’da parçalama başarısını, yöredeki etnik mozaiği birbirine karşı kullanarak elde ettim!”
1916-18 arasında Osmanlı İmparatorluğu’na karşı yürütülen “Arap ayaklanmasında” İngiltere’nin “irtibat subayı!” görevinden dolayı “Arabistanlı Lavrence” adıyla ünlendi. Arapları, Kürtleri, Hıristiyanları örgütleyerek Osmanlı’ya karşı “gerilla savaşını (terörü)” başlattı.
Benzeri “İslami” ya da “etnik” farklılıkların neden olduğu terör, günümüzde de yöreye egemen! Bu nedenle TSK, Karkamış’ın öteki yakası Cerablus’a girdi.

***

Karkamış - Cerablus, Fırat Nehri’nden dolayı su yönünden çok şanslı oldukları için tarıma elverişli bir yöredir.
Geçmişi tunç çağına uzanan, en parlak dönemini Geç Hititler döneminde yaşayan Karkamış, ortaçağdan sonra tarihten silindi. Karkamış adının, Suriye’de bir tanrı olan Kemoş’tan türeyen “Kemoş’un limanı” anlamına geldiğini, kimilerine göre ise ünlü “Gılgamış Destanı” burada yazıldığı için, kökeninin bu sözcük olduğunu varsayarlar.
2011’de mayınların temizlenmesi ile birlikte kentte tekrar başlayan arkeolojik kazıları, İstanbul ve Gaziantep ile İtalyan Bologna üniversiteleri adına Nicolo Marchetti’nin başkanlığında yapılıyor. İÖ 900 yılından “Katuva Sarayı” ortaya çıkartıldı.
Suriye yakasında ise 2006’dan itibaren İngiliz Durham Üniversitesi’nce kazılar yürütülmekteydi. Ancak 2014’te IŞİD’in denetimine girip kaçak kazılar başlayınca, Türkiye tarafına beton duvar çekildi. Türkiye’nin çağrısı üzerine bir Amerikan savaş uçağı kaçak kazıda kullanılan IŞİD dozerini bombaladı.
Şimdi Türkiye’ye, yalnızca terörle mücadele değil, imza koyduğu “savaşta tarihsel mirası korumayı” öngören 1954 tarihli Lahey Sözleşmesi’nin koşullarını Suriye’de yerine getirmek görevi düşüyor!

‘İllegal!’ Türkçe Bayramı
Yunus Emre Enstitüsü’nün düzenlediği “Türkçe Yaz Okulu’nda” 46 ülkeden 540 öğrenci, 16 kent üniversitesinde Türkçe eğitimi gördü. “2. Türkçe Bayramı’nın” kapanış konuşmasını Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı yaptı. Avcı konuşmasında “İllegal yapılanma” dedi. Ne zamandan beri “illegal” sözcüğü Türkçe oldu?

Bir Yüce İnsan!
Şarabı şarap, sanatı sanat yapan yüce insan Mehmet Başman’ı yitirdik. Yücesin…