\n

İngiltere, Almanya, Fransa veya ABD’de “Basın özgürlüğü özgürlüklerin kraliçesidir” derseniz bir anlam taşımayabilir, dahası yüzünüze saf saf bakabilirler de! Şüphesiz bu durum, ülkedeki siyasal-demokratik kültür ile ilişkilidir. Salt “üstyapı” kültürü değil...\n

Bu ülkelerde, bizde insanların darağacına çekilmesine neden olabilecek olaylar, kişinin “özeline” girer. İngiltere hükümetlerinde “gay bakan” öykülerini çok dinlediniz. Hükümette bir gay bakanın olması değil, ama bu bakanın birtakım olayların içine karışması haber olur.\n

Fransa’da başkan seçilen Hollande örneğin resmi nikâhlı değil. İlk nikâhsız eşi Segolene Royal’den 4 çocuğu var. (Fransa’da özel hayatla ilgili bknz. Aşk ve İktidar, Mine Kırıkkanat, www.cumhuriyet.com.tr/?hn=336094)\n

Şimdiki eşi ile Elysse Sarayı’na yerleşecek, ama tartışma var. Sarayda geleneklere göre resmi nikâhlı eşiyle kalabiliyor (sevgilileri olabilir!). Hollande demiş ki “Evlenmem, saray dışında başka bir yerde kalacağım.” Kalacağı sokağın sakinleri başkanı istememişler: “Rahatımız, huzurumuz kaçar sonra...” Bu tartışmaların hiçbiri, iktidar sahiplerinin halk nezdindeki siyasal konumlarını etkilemiyor.\n

Bizde böyle şeyleri düşünemezsiniz: “Demokratik kültür” düzeyi. \n

***\n

Hangi özgürlükler ve anayasal güvenceler birinci derecede önemli bizde? Hukukun bağımsızlığı ve tarafsızlığı mı, demokratik hakların özgürce kullanılması mı, ifade özgürlüğü mü?.. Bütün özgürlüklerin şu veya bu derece sorunlu olduğu, yarı özgür / melez ülke sınıfındaki Türkiye gibi ülkelerde, basın özgürlüğüne birincilik vermek, doğru değil mi? Türkiye gibi, demokrasi, siyasal kültür ve daha pek çok konuda gelişememiş ülkelerde, basın özgürlüğü, belki de özgürlükler içinde en önemlisidir.\n

Basın veya medya, toplum-siyaset-iktidar ilişkileri içinde birincil saydamlık aracıdır... \n

Siyasi iktidarlar, yasaları uyguluyor mu? İnsan hak ve özgürlüklerine saygılı mı? Karakollarında işkence, baskı yapılıyor mu? Gözaltılarda, aramalarda, tutuklamalarda yasalara uyuluyor mu? Mahkemeler yasalara uygun davranıyor mu? Siyasi iktidar anayasaya saygılı mı, milletin hazinesi doğru yönetiliyor mu, yoksa yağma edilip sağa sola peşkeş mi çekiliyor? \n

İktidar, devletin gücünü, adaletin, hukukun, yasaların ve demokrasinin öngördüğü şekilde kullanıyor mu? Yoksa bu gücü, muhalefeti ezip sindirmek, toplumu genel bir baskı altına almak için mi kullanıyor?\n

Yasal ve saydam yönetim ve uygulamaları izlemek ve kamuyu bilgilendirmek için, basın özgürlüğü birinci derecede önemli. Bütün diğer özgürlükleri savunabileceğimiz ve bilgi edinebileceğimiz ana araç ve kaynaktır.\n

***\n

AKP-Erdoğan’ın demokrasi ile ilişkisinin mihenk taşı, medya-basın ile ilişkisidir... Kişisel ve otoriter yönetiminin aracı olarak, medyayı kontrole birinci derecede önem veren bir iktidar... 2005’te, gazetelerin yüzde kaçının iktidardan, yüzde kaçının ortada ve muhalefetten yana olduğunu araştırmıştım, gazetelerin yüzde 41 kadarı iktidar destekçisi çıkmıştı.\n

7 yıl sonra bugün durum çok değişti. Bazı köşe yazarlarının, iktidar destekçisi medya yüzdesini 92’ye çıkarmalarını epey abartılı bulsam da, spor gazetelerini saymazsak (400 bin satış), iktidar, 4 milyon 100 bin kadar satan siyasi gazeteden \n

• yüzde 60’ını tam kontrol ediyor, \n

• yüzde 25’ini denetimi altında tutuyor, haber ve manevra alanlarını belirliyor.\n

• sadece yüzde 15 kadarı muhalif.\n

• İktidarın kamçı-havuç politikasıyla denetlediği gazetelerin toplam satışı 1 milyonun biraz üzerinde, ama diyebiliriz ki, bu süre içinde okurlarının en az yüzde 30’unu kaybettiler...\n

TV’ler de hemen hemen benzer şekilde, çoğunlukla iktidarın ya tam denetimi altında ya da denetimli yayın yapıyorlar...\n

Başbakan’ın medya patronlarına özetle ve açıkça “Dükkân senin değil mi, yazarlarının parasını sen vermiyor musun, senin dediğini yazmak zorunda değiller mi, başka şirketlerde patronun dediğini yapmazlarsa kapının önüne koyarlar elemanı... Sonra benim kapıma gelip ağlaşma” dediği bir ülkede, medya özgür olabilir mi? Muhalif gazetecilerin başlarına binbir çorap örülmesi de, bu durumun sonucu...\n

Dolayısıyla yarı özgür, yarı demokratik ülke olmaya berdevam.\n

Matematik için, “Bilimlerin kraliçesidir, çünkü bütün bilim dallarında bir girdi olarak kullanılır” derler.. \n

Özgür medya da öyle; bütün özgürlüklerin kraliçesidir, çünkü diğer özgürlüklerin varoluşlarını saydamlaştırır...