Dış politikada geçen hafta meydana gelen ve Türkiye’yi de ilgilendiren gelişmeleri ele alıp bir özet vereceğiz.

1. En önemli gelişme kuşkusuz Türkiye, İran, Suriye ve Rusya’nın oluşturduğu Astana Zirvesi’dir. Türkiye-Suriye arasında buzların erimesi ve olası bir barışa ulaşmak amacıyla bu dört ülkenin dışişleri bakanı yardımcıları toplandılar. Toplantılara devam edileceği de bildirildi. Bu toplantı, Türkiye-Suriye arasında bir anlaşma umudunun ötesinde Ortadoğu’da barışın sağlanması yönünde son derece önemli bir adımdır.

2. Suriye’yi ilgilendiren diğer bir gelişme Suriye’nin Mısır’la ilişkilerinin yumuşamasıdır. Suriye Dışişleri Bakanı Mikdad, uzun yıllar sonra ilk kez Mısır’ı ziyaret etti.

3. İran, Suriye, Irak ve Suudi Arabistan büyükelçileri iftar vesilesiyle Umman’da bir araya geldiler ve görüştüler.

Arap Birliği toplantısı 19 Mayıs’ta Suudi Arabistan’da toplanacak. Bu toplantıya Suriye Devlet Başkanı Esad’ın davet edilmesi bekleniyor. Uzun yıllardan sonra Suriye’ye yapılan bu davet kuşkusuz önemlidir. 

4. Ortadoğu’da diğer önemli bir olay, İran-Suudi Arabistan, İran-Birleşik Arap Emirlikleri’nin ilişkilerinde olumlu bir havaya girmeleri ve 7 yıl sonra karşılıklı büyükelçi atamalarının yapılmasıdır. Geçen hafta İran ve Suudi Arabistan dışişleri bakanları Çin Dışişleri Bakanı Çin Gang’ı ziyaret ettiler. Üçü birlikte fotoğraf verdi.

5. Tüm bu gelişmelerde Rusya ve Çin’in etkin rol almaları ABD’nin Ortadoğu’da ağırlığının giderek azaldığı yorumunun yapılmasına neden oluyor.

6. Geçen hafta Türkiye, Irak Süleymaniye hava sahasını kapattı. ABD’nin PKK’ye verdiği iki helikopterin Irak’ta Duhok/Amediye yakınlarında düşmesi bu kararın alınmasında etkili oldu. Türkiye, Irak Süleymaniye Havalimanı’nı kullanacak uçaklar için hava sahasının 3 Temmuz 2023’e kadar kapatıldığını bildirdi. Süleymaniye’de “PKK terör örgütünün faaliyetlerinin yoğunlaşması ve PKK’nin havalimanını kontrol etme girişimleri” nedeniyle bu kararın verildiği bildirildi.

7. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Mısır Dışişleri Bakanı Şükrü’nün Türkiye’ye davet edildiğini, bakanın ramazan ayında Türkiye’ye beklendiğini belirtti. Türkiye-Mısır ilişkilerinin gelişmesi sürüyor.

8. Finlandiya’nın NATO’ya kabul edilme süreci geçen hafta tamamlandı. NATO’nun resmi sitesindeki haritada Finlandiya üye ülkeler arasında yer aldı. Ayrıca Kıbrıs’ın ikiye bölünmüş, sınır çizgisi gösteriliyor. Bunun yeni bir gelişme olduğu Kıbrıs’ın iki devletli bir ada olduğunun belirtildiği ve KKTC’nin de böylece işaret edilmek istendiği dış politika yorumcuları tarafından kabul ediliyor.

9. Mescid-i Aksa Camisi’nde ibadet eden Müslümanlara geçen hafta İsrail polisi tarafından bir saldırı oldu. Bu saldırı ile ilgili resimler tüm İslam dünyasını ayağa kaldırdı. Bu durum, iç politikada zor durumda olan İsrail hükümetinin dikkatleri başka yöne çekme taktiği olarak değerlendiriliyor.

10. Fransa Devlet Başkanı Macron’un üç gün sürecek olan Çin ziyareti başladı. Macron Çin’le ticaretin gelişmesine önem veriyor.

Macron ayrıca Ukrayna’da barış için bir yol bulunmasında Çin’in önemli bir rol oynayabileceğini söyledi. Macron, Avrupa barışında ABD yerine Çin’i öne çıkarıyor.

Ortadoğu’da güç dengeleri değişiyor. Rusya ve Çin denklemde daha etkin oluyorlar. Özellikle Çin Ortadoğu’da ayrıştırıcı değil, birleştirici ve barışçı bir yol izliyor. İlk aşamada ABD ve İsrail’in görmekten mutlu olmadıkları bir durum ortaya çıkıyor.