STRASBOURG - Gelip geçenlerin hatıra fotoğrafı çektirdiği büyük Noel çamıyla göz kamaştıran “Place Kleber” köşesindeki kitapçıda “Retour à Strasbourg” (Strasbourg’a Dönüş) isimli bir belgesel kitapçığı buldum. \n

Kitapçıkta yüz yıl öncesine ait yüz kartpostal var… \n

Strasbourg’un değişik caddelerini, sokaklarını, meydanlarını resimleyen kartpostalların yanına, aynı mekânlarda çekilen günümüz fotoğrafları konmuş… \n

Tıpatıp benzeşen “İki resim arasında farkları bulun” oyunları yapılır ya… \n

Yüz yıl öncesi kartpostalları ile bugünün fotoğrafları o oranda benzeşiyor. \n

Aralarında kayda değer hiçbir fark göze çarpmıyor.\n

‘Çocuk gelin’ ve Gutenberg evreni\n

1453’te burada ilk matbaayı kullanan Gutenberg’in adıyla anılan ve kurulduğu 16. asırdan bu yana olduğu gibi aynen muhafaza edilen ticaret odasının bulunduğu “Gutenberg Meydanı” mesela…\n

Meydanın ortasına Gutenberg heykelini yapmışlar. Matbaa mucidinin elinde, üzerinde “Et la lumiere fut/Ve ışık doğdu” sözleri yazan bir kâğıt parçası duruyor. \n

Meydana 19. yüzyılın ilk yarısında aydınlanmanın doğuşunu kutsamak için dikilen heykel, önünden gelip geçeni ilk günkü gibi selamlamaya devam ediyor. \n

Temeli 1015’te atılan katedral civarındaki sokaklar, keza… \n

Asırlar öncesinde ne halde iseler, bugün o haldeler!\n

1884’ten kalma görkemli üniversite binası ile üniversiteye açılan Özgürlük Meydanı (Avenue de la Liberte) da misal.. milim değişmemiş!\n

Strasbourg, böyle, asırdan asıra; kuşaktan kuşağa hiç değişmeyen bir istikrar adası. \n

Yüzyılların kazanımı olan birikim, değerler ve gustoda yaz-boz tahtası hiçbir değişiklik yapılmamış. Kazanımlar aksine olağanüstü titizlikle korunmuş ve hep üst üste konularak yüceltilmiş. \n

Burjuvazinin yerleşik değerleri böyle oluşmuş… \n

Bugün Avrupa Parlamentosu ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne de ev sahipliği yapan Strasbourg, Avrupa’nın aynı zamanda o yerleşik burjuvazisinin de kalbi. Eski Kıta’nın en müreffeh ve en köklü burjuva kentlerinden biri burası... \n

Reis Çelik’in “Lal Gece”sini, burjuvazinin tam merkezi olan böyle bir kentte izliyoruz...\n

Filmin ilk sahnesi, kar altında Anadolu bozkırlarında birkaç derme çatma evle başlıyor… \n

Perişan evlerden birinden, beline kan kırmızısı kurdele kemer bağlanmış; başına kırmızı duvak örtülmüş bir gelin çıkarılıyor… \n

Gelin, kurbanlık koyun görüntüsünde... \n

Yüzünü henüz görmesek de, kollarından karga tulumba tutularak kalabalığın önünde ittirilmesinden, gelinin trajik bir kurban olacağını anlıyoruz. \n

Perdedeki görüntüler, Gutenberg’in matbaayı tasarladığı, Avrupa’nın burjuva yüreği Strasbourg’dan hele.. ışık yılı uzaklığındaki bağnaz Taliban Afganistanı’nı andırıyor… \n

Konuşulan dil Türkçe olmasa izlediğimiz karelere kolayca Afganistan diyebiliriz. Bu da bizim bağrımızda yaşayan ve bugüne bugün hiç değiştiremediğimiz Afganistan oluyor.\n

Çelik’e soru yağmuru\n

Strasbourg’un neredeyse çeyrek asrı dolduran “Türk Sinema Günleri’nde” bu yıl 9 film gösteriliyor: Celal Tan ve Ailesinin Çok Acılı Hikâyesi, Uzun Hikâye, Nar, Çanakkale Çocukları, Almanya, Evim Sensin, Kuma, Delikanlım İyi Bak Yıldızlara gibi filmlerin sunulduğu şenlikte “Lal Gece”, seyircide üst düzeyde merak uyandıran bir film olarak öne çıkıyor.\n

Çelik’in çok ödüllü filmi, Türkiye’nin trajik biçimde dünya liginde yarıştığı “çocuk gelin” sorununu ele alıyor. \n

Reis Çelik’in çocuk gelinini, 14 yaşındaki güzel ve yetenekli oyuncu Dilan Aksüt oynuyor. \n

Dede yaşındaki damadı da rolünün hakkını fazlasıyla veren İlyas Salman canlandırıyor… \n

Filmin tamamı tek mekânda -yeni gelinle damadın hapsolduğu zifaf odasında- geçse de; Salman’ın etkileyici oyunculuğu ve bu filmle sinemaya ilk kez adım atan Dilan Aksüt’ün doğallığı seyirciyi sürüklüyor… \n

O kadar ki -Kültür Bakanlığı’ndan gereken destek bulunmadığı için- ilkel şartlarda hazırlanan altyazılarla filmi takip etmek zorunda kalan Fransızlar dahi sıkılmadan, trajik öyküyü sonuna dek soluksuz izliyorlar. Gösteri sonundaki soru-cevap ve tartışma bölümünde; yönetmen Çelik’e en çok onlar -yabancı izleyiciler- soru soruyor. \n

“Türkiye’de kadın ve erkek neden Avrupa’daki gibi birbirlerini seçemiyor?”\n

“Türkiye’de çocuk gelin almak hukuki ve meşru mu?”\n

“Türkiye bu konuyu hangi boyutta tartışıyor? Kapsamlı bir tartışma var mı?”\n

“Olay yalnız Türkiye’nin doğusuyla mı sınırlı yoksa genel ve yaygın bir problem mi?” gibi.. sorular geliyor. \n

Strasbourglu izleyici, yüzyıllardır değişmeyen korunaklı dünyalarının yamacına, göçmenler sayesinde taşınan bu upuzak realitenin kodlarını anlamaya ve çözmeye çalışıyor. \n

Çelik’in filminin sabahında, bu yazıya oturmadan; Strasbourg’da yaşayan Pınar Selek’in basın toplantısına koşuyorum. “Lal Gece” kâbusundan çıkıp; Selek’e 15 yıldır yaşatılan kâbusa ışınlanıyorum. \n

Onu da başka bir yazıda anlatacağım. \t