Üç tepki var: Kimi “Türkçe edebiyat dersleri bana hiçbir şey vermedi!” diyen Pamuk’a öfke duyuyor, benim de buna hak vermeme burulup içerliyor; kimi Pamuk’un adının zikredilmesine tahammül edemiyor; kimi “Ağzınıza sağlık” diyor.
“Orhan Pamuk ve Dersimiz Edebiyat” yazısına çok okur mektubu geldi. Yerim elverdiğince aktarıyorum:
“O kadar çok yazınızı büyük beğeniyle okuyorum ve yakın olsanız gelip iki yanağınızdan öpüp tebrik etmek istiyorum ki.. Herhalde düşüncelerini kendime en yakın bulduğum köşe yazarısınız.. Bu arada sırada uyuşmadığımız anlamına gelmiyor.. Misal, geçen günkü Pamuk yazınız.. Tam ‘Ne desem?.. ne yazsam?’ diye düşünürken bugün feyste rastladığım ve düşünceme yakın bulduğum şu satırları size yollamak istedim. Zeynep Candan: ‘Siz sayın yazar, gazeteci, editör, şair, öğretmen, aydın, çok çok sayın entellektüller sözde edebiyata gönül verenler siz, siz en ince hüzünleri ruhlarında hissedenler: çocuklara artık orta okulda SAİT FAİK bile okutmuyor bu sistem. EDİP CANSEVER’İ, STEINBECK’İ YASAKLIYOR. Hâlâ susuyorsunuz. İktidar nasıl korkutmuş sindirmişse kimse gıkını çıkarmıyor. Bu iktidar Kuran kursu öğreticisini öğretmen olarak alacam diyor. İmam Hatip istiyor bu halk diyor, çekinmeden özellikle kız öğrenciler diyor. Nasıl tahammül ediyorsunuz saygı değer büyüklerim birisi de çıkıp bu duruma CANIM SIKILIYOR desin artık... Leyla Çapulcu Türkeri’...”

‘Pamuk’u üreten sistem…’

“Doğu Perinçek de Aydınlık’taki köşesinde Orhan Pamuk’la yapılan söyleşi ve onun dili üzerine yazmış hücresinden. Göz atmanızı dilerim... 80’den sonra, Pamuk’ları üreten sistem Hasan Âli Yücel’lerin temellendirdiği eğitim sisteminden kalan son izleri de sildi. Toptan yapılan bir sistem eleştirisi yerinde olmaz. Ayrıntıya girerseniz Orhan Pamuk’la ortak tespitlerinizin olacağını sanmıyorum. İbrahim Benli”
“Bay Pamuk buyurmuş ‘Ben derslerde edebiyat öğrenmedim’ diye. Bugün iktidardaki Pamuk’un sevdikleri ağlarını ördü, ileri demokrasiyi bizlere sevdirmeye çalışıyor. Ben bir öğretmen lisesi mezunuyum, 1979. Evet, edebiyat dersleri çok güzel değildi ama ben veya ben gibiler bugünleri hazırlayan ileri demokratların kuyruğuna da takılmıyor… Osman Ok”

‘Suç Atatürk düşmanlarında!’

“Ortaokulda ve lisede okuduğu edebiyat derslerinin hiçbir şeye yaramadığını söyleyen Orhan Pamuk hiç merak etmesin, 4+4+4 sistemi eğitimdeki sorunu radikal bir şekilde çözecektir! Zekai Buluç”
“Merhaba Nilgün Hanım, Cumhuriyet’e ne oldu, son günlerde ‘Orhan Pamuk dedi ki...’ etkinliği başladı sanki... Yıllardır edebiyat dersleri için daha nice eleştiriler yapılır, değişen hiçbir şey olmaz, çünkü Hasan Âli Yücel’den sonra hep Atatürk düşmanları yönetti milli eğitimi. Kısa süre Talim Terbiye Kurulu üyeliği yaptığım için, oraların kimlerin elinde olduğunu iyi bilirim. Orhan Pamuk bunu söyleyebilseydi, öpüp başınıza koyun derdim. Şu günlerde bırakın edebiyatı, eğitimin e’si kalmadı liselerde, 4+4+4 faciasıyla boğuşuyor milli eğitim. Pamuk’un lise yıllarını mumla arıyoruz, bunun farkında mı acaba sevgili kardeşimiz? Ayrıca liseleri bırakın, üniversitelerin edebiyat bölümlerinde insanı yazar yapacak hiçbir şey verilmez, bu da bilinir. Kemal Ateş”

‘Sevgiyi kurutmasalar’

“Ağzınıza sağlık. Yaş geldi kırka, edebiyat hocam Sevgi Hanım’la çakıştık facebook’da geçen gün. Fenerbahçe Lisesi’nde 91 yılında lise üçümüzü beraber geçirmiştik. Edebiyattan çaktığımı hatırlatmadan geçemeyeceğim. Kendisine onunla gurur duyduğumu, çünkü Gezi ruhuyla bir özgürlük ve demokrasi mücadelesinin peşinde olduğumuzu; bu vizyonda onun da payı olduğunu belirttim. Çok duygulandı. Edebiyat ve diğer birçok dersten çakıp, İngiltere’ye gelip, güzel sanatlarda saygın bir üniversitede master yapabilmek nasıl oluyor? Cevap açık, biz hocalarımız tarafından sevildik, bize hürmet, şefkat ve ilgi gösterdiler. Atatürk’ün cağdaş eğitim sitemi bu değerleri barındırıyor. İktidarın empoze ettiği geri sitem barındırıyor mu? Özgür olmayan ortamda bu değerler ne arar? Ders içerikleri ve sistemin yapısı (ezbercilik vs.) içler acısı, bari sevgiyi kurutmaslar da geleceğimiz kararmasın derim. Not: Orhan Pamuk’un açıklamaları gerçekten düşündürücü! Fakat onun Türkiye’deki baskı rejiminin nelere kadir olduğunu bildiğinden şüphem yok, umarız daha doğru ve mertçe acıklamalar yapar ileride. Alpay T. Koçak”

‘Hakkaniyet ve vicdan’

“Orhan Pamuk yorumunuz için çok teşekkürler. Çok sevdiğim bazı yazarların önyargılı yazılarından sonra sizin yazınızı okudum ve hakkaniyet ve vicdan sahibi olmak ne kadar önemli bir meziyet diye düşündüm. Bütün yazılarınızını ilgiyle okuyorum. Nebi Sümer”
“O kadar haklısınız ki... Bana okuma sevgisini Lise 4’deki Alman Edebiyatı öğretmenim Herr Sornig aşılamıştır. O yaşa kadar da kitap okurdum, ama onun öğretmenliğinden sonra elimde kitap olmayan tek günüm geçmemiştir. Mutlaka değerli Türk Edebiyatı öğretmenleri de vardır, ama bana da rastlamadı onlar maalesef....Sevgiler. Meriç Görece”
Bir dokun bin ah işit! Konu öyle ideolojik ki, geçmişin doğrudan yaşanmış tecrübelerine dahi artık nesnel gözle bakılamıyor. 4+4+4 büsbütün aşılmaz duvarlar ördü. Eğitim sisteminin yanında tartışma ortamımız da şahken şahbaz oldu. İleri nasıl giderizi masaya yatırmak şöyle dursun, geri savruluşu nasıl durdururuzun derdine düştü herkes. Ne acı!