Soru: 10/11/1980 doğumlu bir kardeşim var ve 12/12/2008 tarihinden beri aralıksız sigortalı. 2000 yılında da 18 ay askerliğini yaptı. 2011 yılında geçirdiği bir rahatsızlıktan dolayı yüzde 65 sürekli nörolojik özür raporu var. Aynı raporla daha önce SGK’ye başvurduk ancak kurulun sağlık birimi raporu emeklilik için yeterli bulmadı.

Anladığım kadar vergi indiriminden de yararlanamıyor. Prof. Dr. Yılmaz T.

Hem 506 hem de 5510 sayılı yasalarda fiziken veya ruhen rahatsızlığı bulunan sigortalıların daha erken emekli olmalarına ilişkin yasal düzenlemeler bulunuyor. Kardeşinizin ilk sigortalılık başlangıcı 2008/Ekim sonrası olduğu için 5510 sayılı kanun hükümlerine tabi. Ancak 2008/Ekim ayından önce yaptığı askerlik hizmetini borçlandığı takdirde sigortalılık başlangıç tarihi 2008/Ekim öncesine çekileceğinden, bu defa hakkında 5510 sayılı kanunun geçici maddelerinde düzenlenen 506 sayılı kanun hükümleri uygulanacak.

Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sağlık kurulunca kardeşinizin mevcut rahatsızlığına göre çalışma gücünü yüzde 60 oranında kaybetmediğine karar verilerek malul sayılmadığı ve tarafına malullük aylığı bağlanamadığı anlaşılıyor. Bu durumda kardeşinizin rahatsızlığı göz önüne alınarak tarafına yaşlılık aylığı bağlanıp bağlanamayacağı hususunu değerlendirmek gerekiyor. Buna göre;

Kardeşiniz askerlik hizmetini;

- Borçlanmaz yani sigortalılık başlangıç tarihi 2008/Ekim öncesine çekilmez ise çalışma gücü kaybı yüzde 60’ın altında (yüzde 60’ın üzerinde olanlar malul sayılıyor) olanlar için 5510 sayılı yasanın 28. maddesinin beşinci fıkrasında, yaş şartı aranmayan düzenleme bulunuyor. Çalışma gücü kaybı yüzde 40 ila 49 arasında olanlara 18 yıllık sigortalılık süresi ve 4 bin 680 gün, yüzde 50 ila 59 arasında olanlara 16 yıllık sigortalılık süresi ve 4 bin 320 gün koşullarına göre yaşlılık aylığı bağlanıyor. Çalışma gücü kaybı, “Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri” yönetmeliğine göre SGK sağlık kurulunca  tespit ediliyor.

Kardeşiniz 2008 yılında çalışmaya başladığından 4 bin 680 gün şartı onun için 4 bin 100, 4 bin 320 gün şartı ise 3700 gün olarak uygulanır. 5510/28/beşinci fıkra kapsamında talepte bulunanların; talep tarihinden önceki altı ay içerisinde tarafından yetkilendirilmiş hastanelerce düzenlenmiş durum bildirir sağlık kurulu rapor asılları, asıllarının olmaması durumunda düzenleyen hastane yetkilisince onaylanmış suretleri ile SGK’ye müracaat etmeleri halinde, hastaneye yeniden sevk işlemi yapılmaksızın, mevcut raporları kurum sağlık kurulunca değerlendiriliyor. 

- Borçlanır ise yani sigortalılık başlangıç tarihi 2008/Ekim öncesine çekilir ise hakkında 5510 sayılı kanunun geçici 10. maddesine göre engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanan sigortalılar için geçerli mevzuat uygulanır. Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanan sigortalılara, belirlenen engellilik derecelerine göre yaş koşulu aranmaksızın daha uygun koşullarda yaşlılık aylığı bağlanmakta. Engellilik oranının sigortalı çalışırken tespit edilmesi gerekiyor. Hastaneden alınan rapor, Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu tarafından inceleniyor ve sigortalının engellilik oranı belirleniyor. Tespit işleminin SGK ile bir ilgisi bulunmuyor. Sigortalının engellilik derecesi en az yüzde 40 ise engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanma hakkını elde ediyor. Bu hakkı elde eden sigortalılara işe giriş tarihi ve engellilik derecesine göre kanunda öngörülen koşulları yerine getirmesi halinde yaşlılık aylığı bağlanıyor. Kardeşinizin askerlik borçlanması ile sigortalılık başlangıç tarihinin 2008/Ekim öncesine çekildiğini ve yüzde 65 engellilik derecesinin (II. derece engelli)  esas alınacağı varsayımından hareketle emeklilik koşulları; yaş koşulu aranmaksızın 18 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4 bin gündür.

HEM EŞİMDEN HEM BABAMDAN ÖLÜM AYLIĞI ALABİLİR MİYİM?

Soru: 4/c kapsamında çalışırken 1993 tarihinde vefat eden eşimden ölüm aylığı almaktayım. Eşimden önce gene 4/c kapsamında iken 1979 tarihinde vefat eden babamdan yetim aylığı alıyordum. Acaba bugünün kanunları çerçevesinde vefat eden iki yakınımdan da maaşa bağlanma imkânım var mı? Leyla T.

5510 sayılı kanunda 4/c kapsamındaki sigortalılar devlet memurlarını ifade etmekte olup, iştirakçiliği ilk defa 2008/Ekim sonrası başlayanlar 5510 sayılı kanuna tabiler. 2008/Ekim öncesi iştirakçiliği başlayanlar hakkında ise 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulanmakta. Birden fazla dosyadan gelir ve/veya aylığa hak kazanma durumları gerek 5510 gerekse 5434 sayılı kanunda farklı kurallara bağlanmış. 

Sorunuzda babanız ve eşinizin öldüğünü ve sadece eşinizden ölüm aylığı aldığınızı belirtiyorsunuz. Ölüm tarihleri itibarıyla eşiniz ve babanızın 5434 sayılı kanun kapsamında iştirakçi oldukları anlaşılıyor. Bu durumda 5434/94.maddede belirtildiği şekilde, tercih edilen aylığın yani tek dosya üzerinden aylığın ödenmesi gerekiyor.

Hem eşinizden hem de babanızdan ölüm aylığı bağlanması için ikisinden birinin memuriyet başlangıcının 2008/Ekim sonrası olması gerekirdi. Yani babanız 5434, eşiniz 5510 sayılı kanun kapsamında devlet memuru olsaydı, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin geçici 31. maddesi gereğince, iki dosyadan da ölüm aylığı alabilecektiniz.