HAFTALARDIR süren ve dinmek bilmeyen bir “akîl adamlar” lafıdır gidiyor. Önce, galiba Sayın Başbakan’ın ağzından çıktı: Devlet düzeninin en sorunlu ve hukuken de “sorumlu” tepesinde oturan politikacılarımız daha iyi bir yönetim kurmaktan söz ederken öyle kişilerle bir komisyon kurulmasını siyasal sistem dışındaki uslu insanlardan da akıl alınmasını önerdiler. Us, akıl demek değil mi? İ ya da “ı” harfinin tepesine konan ve oraya konduğu için çoğu zaman “şapka” denen o işaretle süslenmiş olmasına bakmayın, “akîl” de öyle, “akıllı” demek. Yalnız, “k” ve “i” sesleri Arapça elifbaya göre biraz gırtlaktan ve usturuplu biçimde seslendirilecek. Zor ama, n’aparsınız, düpedüz “akıllı” diye yazsanız size “cahil” ya da “eğitimsiz” diyecekler. Yahut haklı olarak, “Devleti yönetenler toptan akılsız mıdırlar ki akıllılardan akıl alma gereksinimi duyuldu?” diyenler olacak.\t\t

En çok da böyle olduğu için, o şapkaya göre ses çıkaracaksınız ki ortalık karışmasın. Aynı zamanda, ek olarak başka anlamlar da yükleyeceksiniz o sözcüğe: “Bilge, yaşını başını almış, ağırbaşlı, deneyimli, görmüş geçirmiş, düşünceli, oturaklı” falan gibi.

Aslında sorun bu değil. Yaygın devlet hukukunda, eskiden beri bu tür durumlar için bazı sistemler, “senato” ya da buna benzer adlarla birtakım resmi kurumlar öngörülmüştür. Bizde de böyle bir ikinci meclis olabilir, “âyan”dan farklı olarak. Nitekim, 1961’de böyle bir Cumhuriyet Meclisi vardı.

Şimdi sorun, daha farklı ve akıllı adam kıtlığı da yok.

Sorun şu 1961 dönemi sonrasından beri işbaşına gelen iktidarlar Cumhuriyetin temel ilkeleriyle tam anlamda barışık olmadıkları için ülkeyi tam kendi istedikleri gibi yönetmekte sıkıntı çekiyorlar. Onlar açısından aksi gibi, o ilkeler, üstelik değiştirilemez bir kesine, anayasa hükümlerine de işlenmiş durumdalar. Böyle olunca, dincilik ve etnikçilik peşinde koşanlar için “yepyeni” bir anayasa yapmaktan veya cumhuriyetçi ilkeleri “akîlâne” formüllerle teğet geçmekten başka çare yok.
Yılmamak gerek. Sorun budur ve ancak Cumhuriyete sadık kalıp onun ilkeleriyle çözülebilir.