AKP’NİN “yeni anayasa”yla başkanlık sistemi getirmekten vazgeçip Fransa’dakine benzer bir “yarı-başkanlık”ta karar kıldığından söz ediliyor. Cumhurbaşkanı, partili adayların da katıldığı bir yarışta yine doğrudan doğruya halkın oylarıyla seçilecek ama partisiyle ilişkisi kesilerek parlamenter sisteme uygun bir devlet başkanı olarak görev yapması düzenlenecekmiş.
Kamuoyunun ve muhalefet partilerinin tepkisi üzerine aklın yolu bulundu ve böylece o yolda doğru hedefe yaklaşma olasılığı görüldü demektir. Ama bulunan formül üzerinde biraz daha çalışmak gerekiyor. Çünkü, formülde sırıtan bir ibare var: Seçilen cumhurbaşkanının partisiyle ilişkisini kesmek.
Bu deyiş, Türkiye gibi demokrasi geleneği henüz tam anlamıyla yerleşip olgunlaşmadığı ülkelere özgün bir zayıflığı sergilemiş oluyor: “Eşyanın tabiatı”na ters düşen durumları zorlama hükümlerle düzeltmeye kalkmak. Devlet başkanlığına yükselmiş kişinin sıradan partizanlık yapmasından korkmak diye bir şey olabilir mi? Yahut, kişi öylesine olumsuz tıynette ise bu tür “kesme”ler böyle kişide neyi nasıl keser?
Cumhurbaşkanının doğrudan doğruya halk tarafından seçilmesi parlamenter sisteme uygun devlet başkanı profili üretmek bakımından pek başarılı olamayacağa benziyor. Halk tarafından seçilen kişi sistemin istediği “sembolik” niteliği aşıp Başbakan karşısında “siyasal” bir ağırlık kazanmış oluyor ve yönetim çarklarının dişlileri arası takılmalar ortaya çıkıyor. Fransa örneğinde bile sık yaşanan durumlar bunlar.
Dolayısıyla, parlamenter sistemde kalınacaksa, bu tür ıvır zıvırla uğraşmak yerine o mevkie geçecek kişinin sembolik niteliğini doğru belirleyebilecek bir seçim tarzı üzerinde daha yaratıcı bir sistem düşünmek gerekiyor demektir. Öyle sistemler de yok değil. Seçici kurula Meclis’teki üyelerden başka yerel meclislerden, sendikalar, meslek kuruluşları gibi başka kuruluşları da temsil eden başka seçici üyeler eklemek gibi.
Sorun çok önemli, fakat çok kolay değildir.