Mevsim boyunca konserlerini izlediğim nice kuruluşun yıllık programına bakıp hayret ederim, çünkü yapıtlar genellikle 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıldan seçilmiştir. Resim, edebiyat, mimari, sinema, tiyatro dallarının programları bugünün genel sanat akımlarını yansıtırken müzik sanatı hep aynı çağlarda dolaşıp durur, bir türlü 20. yüzyıla varamaz. Bu yılki 50. İstanbul Müzik Festivali’nin programı ise 21. yüzyılda yaşadığımızı hatırlatıyor. Evet, çağdaş programa izleyici çekmek zordur, ama yorumcusu ünlü olunca, en tutucu izleyici bile ilgi gösterir. Festivalin bir iki çağdaş konserinden sonra kimi izleyiciyle anket yapılsa: “Bu yapıt sizde ne iz bıraktı” diye sorulsa, çok ilginç yanıtlar bulabiliriz. Einstein ne demiş: “Önyargıları kırmak atomu parçalamaktan daha zordur!” 

Şöyle bir bakalım festivaldeki çağdaş yapıtlara:

Tekfen Filarmoni, Shkohakimov yönetimindeki açılış konseri Ferit Tüzün’ün (1929-1977) “Türk Kapriçyosu” ile başlayacak. Cem’i Can Deliorman yönetimindeki CSO da Cemal Reşit Rey’in “Enstantaneler”i ile başlayacak. “Echoes Of Life”, ünlü piyanist Alice Sara Ott’un yaşamından yansımaları içeriyor: György Ligeti’den (1923) “Musica Ricercata, I. Sostenuto”, Nino Rota’dan (1911-79) “Vals”, Chilly Gonzales’ten (1972) “Prelüd”, Toru Takemitsu’dan (1930-96) “Litany”; Arvo Pärt’tan (1935),“Für Alina”; Francesco Tristano’dan (1981) “In the beginning was” adlı yapıtların bir araya gelmesi Ott’un katkılarıyla gelişen bir çalışma. Mimar Hakan Demirel’in işbirliğinde resitale eşlik eden dijital sanat enstelasyonu ise izleyiciyi kendi sanal yolculuğuna çıkaran, özgün bir deneyim. 

Şef ve besteci Tan Dun’un (1957) yöneteceği konserde Daniel Hope ve Alexey Botinov’un solistliğinde Tan Dun’un İkili Konçertosu çalınacak. Amsterdam Sinfonietta, Thomas Ades’in (1971) “Shanty-over the sea” adlı yapıtını seslendirecek. Bilkent Senfoni Orkestrası eşliğinde Can Okan’ın yönettiği konserde Fazıl Say’ın (1970) “Portreler No.6” (N. Eczacıbaşı) ve “İstanbul Senfonisi” başlıklı yapıtları da festivalde çağdaş Türk müziğinin yeni sesini duyuracak.

PİYANİST TOMRİS ÖZİŞ YAŞAMINI YİTİRDİ

Kendini hiç öne çıkarmamış değerli bir piyanistimiz, Tomris Öziş (1935-2022) geçen hafta yaşamını yitirdi. Onu canlı olarak sahnede hiç dinlememiştim. Yetiştiği eğitimciler, konser verdiği mekânlar onun üst düzey bir piyanist olduğunun göstergesiydi. Sonra İdil Biret’in ısrarı ile Şefik Büyükyüksel’in İdil Biret Arşivleri dizisinde yayımlanan canlı kayıtlarını dinledim. 1965-1979 arasında Tomris Öziş’in, Detroit, İzmir, Ankara, İstanbul’daki konser kayıtları. Ne kadar profesyonel, ne kadar kendinden emin ve ne kadar bestecisinin zamanına saygı duyan bir yorumcu. Babası tıp doktoru, annesi Notre Dame de Sion mezunuymuş, o da piyano çalarmış. Tomris Hanım İzmir’de doğmuş, beş yaşında piyanoya başlamış. Annesi, ablası ve iki kardeşi gibi o da Madam Van der Rover’den ders almış. Evdeki taş plaklardan sürekli müzik dinlermiş. O sırada İzmir’e konser vermeye gelen Wilhelm Kempff’in önerisiyle Münih Konservatuvarı’nda Rosl Schmith’in öğrencisi olmuş. 1960’ta mezun olduğu yıl Üner Öziş ile evlenmiş. 1970’lerde İzmir Konservatuvarı’nda, Ege Üniversitesi Müzikoloji Bölümü’nde ders vermiş.

Şimdi elimizdeki CD’lerde onun resitallerinden seçilen iki Beethoven sonatı, Mendelssohn’un varyasyonları, Liszt’in “Macar Rapsodisi”, Chopin’in balad, scherzo, mazurka ve valsi, Debussy’nin prelüdleri, Estampes’ları; Ravel’in “Miroirs” serisi var. Diğer üç CD’de Mozart’ın 23’üncü, Beethoven’in 5’inci, Brahms, Liszt ve Prokofiyef’in 1’inci konçertoları ve Strauss’un “Burlesk”i yer alıyor. Hepsi de canlı konser kayıtları.

Tomris Öziş’in yaşamındaki en büyük şansızlığı bir kaza sonucu, önce bir gözünü, ardından diğerinin sakatlamış olması. 1982’den sonra konserleri bırakmak zorunda kalmış. İyi ki İdil Biret’in ısrarı ile bu kayıtlar toparlanmış. Böylece ilkeli, çalışkan ve kendine özgü bir piyanist, Tomris Öziş’ten elimizde kalan belgeler değerlenmiş oldu.