Yazının başlığı yeterince açık.
Madem “Akıl akıldan üstündür” Cumhuriyet okurlarının aklına başvuralım.
“Cumhuriyet okuru” deyince ne anlaşılır bilmek zor. Çok farklı görüşlerden, farklı ideolojik tercihlerden epey geniş bir yelpaze olsa gerek. Ancak bu farklılıkların “demokrasi, özgürlük, bağımsızlık” ortak paydasında, temelinde buluştuğuna da kuşku duyulmasa gerek.
Eh bu temel üstünde bir “akıl imecesi” de anlamlı, önemli olsa gerek.
Buyrun.

***

1990’lı yıllarda Türkiye’de ulusal düzeyde dağıtılan günlük gazetelerin toplam tirajı (=net satışı) 6.500.000 (altı buçuk milyon) idi. 2018’de 3.200.000 (üç milyon iki yüz bin).
Bu çırılçıplak tablo çok şey anlatıyor. Son yirmi yıl içinde Türkiye’de kâğıda basılı gazete alanlar yarı yarıya azalmış.
Dahası: Yönelim aşağı doğru.
Yani birkaç yıl sonra “2 milyona indi” gibi bir cümle okuyabilirsiniz ve bu beni -sanırım sizi de- şaşırtmayacak...

***

Yine çok anlamlı bir başka tablo.
Gezi Direnişi’ne katılanlar arasında “Gezi’ye katılanların profili” başlıklı bir araştırmanın sonuçlarından birinden aldım.
Gezi gençliğinin yüzde 81’i kâğıda basılı gazete satın almıyor.
Haydi bir örnek daha.
Birkaç ay önce Türkiye’nin en saygın özel üniversitelerinden birine “medya” konulu bir konferans için çağrıldım. Kırk - kırk beş öğrencinin katılması beklenen konferans salonunda 134 “kızlı erkekli” genç vardı. Her biri üniversiteye giriş sınavında yüksek, hatta çok yüksek puanlar almış gençlerdi. Konferansı ilgiyle izlediler; konferans sonunda akıl dolu sorular sordular.
Bitirirken bu kez ben sordum:
- Kaç kişi her gün basılı bir gazete alıyor parmak kaldırsın.
Dört parmak kalktı. 134’te 4...
Bir soru daha sordum:
- Her gün kaç kişi en az bir gazete okuyor?
Dört parmağa yedi sekiz daha eklendi. Bazılar anne ya da babalarının alıp eve getirdiği gazeteyi okuyorlarmış; birkaçı da okulun kantininde masa üstüne bırakılmış bir gazeteyi...

***

Madem “Cumhuriyet okuru”sunuz sabredin. Bir başka örnek daha vereceğim.
2017 verilerine göre dünyada dizüstü bilgisayar ve tablet bilgisayar satışları çok hızlı düşüyor. Ekranı mümkün olduğunca büyütülmüş akıllı telefon satışlarında ise gerçek bir patlama yaşanıyor.
Ve...
Ve gazeteler büyük çoğunluk, özellikle gençler tarafından artık bilgisayar, bile değil, cep telefonu ekranından okunuyor.
Hemen her gazetenin bir de, meslek dilinde “internet portalı” dediğimiz elektronik gazeteleri var. Bizim de var: www.cumhuriyet.com.tr. Bizimkinin her gün 1.5 milyon (bir buçuk milyon) bağımsız ziyaretçisi var. Aynı bilgisayardan ya da bilgisayarlaşmış telefondan günde beş kez de girip bir şeyler okuyan biri “tek ziyaretçi” sayılıyor ve bunların sayısı 1.5 milyon...
Madem buraya kadar sabrettiniz, sıkın dişinizi.
Bu durum Türkiye’ye özgü değil. Ünlü ve saygın Independent bir süre önce kâğıda basılı gazete yayınına son verdi. Sadece internet üstünden okunabiliyor. Avrupa’da ve Amerika’da pek çok ünlü gazete kâğıda basmaktan ne zaman vazgeçeceklerini tartışıyor, tartıyor, biçiyor.

***

Herkesin derdi kendine. Bizim derdimiz de Cumhuriyet. Şu 94 yaşındaki delikanlı.
Reklamverenlerin reklam vermekten çekindikleri, çekinmeyenlere yukarılarda bir yerlerden uyarı telefonları gelen; özellikle taşrada “Mimlenirim, işimden olurum” korkusu ile satın almanın cesaret sayıldığı; AKP iktidarına batan ve acıtan bir diken olarak yöneticisi ve yayın yönetmeni ve habercilerinin en haslarından birinin hapiste tutulduğu, “dışardaki”lerin gülünç ücretlerle çalıştığı Cumhuriyet.

***

Biz susmamaya, teslim olmamaya kararlıyız.
Buyrun bir akıl imecesine.
Cumhuriyet’i yaşatmak, gücünü artırmak, haberciliğini zenginleştirmek, mali zorluklarını aşmak, kâğıda basılı gazetenin satışını artırmak için önerileriniz olsa gerek.
Buluşlu, bilişli önerilerinizle bu imeceye katılın.
Haydi... Önerilerinizi editor@cumhuriyet. com.tr’ye yazın.