“Töre, bir toplulukta benimsenmiş yerleşmiş davranış ve yaşama biçimlerinin, kuralların, gelenek ve göreneklerin, ortaklaşa alışkanlıkların, tutulan yolların bütünüdür. Yazılı olmayan halk kanunlarıdır.” (Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlük)

Ülkemizin bazı yörelerinde uygulanan töre ve geleneklerin tartışılmasının yararlı olacağı görüşündeyiz. Basında yer alan bazı haberler de bu görüşü destekler yöndedir.

Geri kalmış toplumlarda, töre cinayetleri, taciz ve tecavüzler ile “aşırı doğurganlık” oldukça yaygındır. Ayrıca “akraba evliliği” sonucu “engelli bebek doğum riskinin” oldukça yüksek olduğunu bilim insanları sürekli dile getirmektedir.

“(…)zihinsel engelli E.Y’nin (16) yakınlarına yardım için gittiği (…) köyünde tecavüze uğradığı öne sürüldü. E.Y’nin, (…) 4 çocuk babası akrabası S.A’nın tecavüzüne uğradığı iddia edildi. Olay, yüzde 30 zihinsel engelli olduğu bildirilen E.Y’nin (…) ağabeyi tarafından hastaneye götürülmesiyle ortaya çıktı. 2.5 aylık hamile olan E.Y’nin iddiasına göre de S.A, kendisini kimseye bir şey söylememesi için tehdit etti. E.Y’nin ailesi S.A. hakkında suç duyurusunda bulundu. Tecavüz iddiasıyla bir aile dramı da ortaya çıktı. Babaları 5 yıl önce ölen E.Y’nin 8 kardeşinin de kısmen zihinsel engelli olduğu anlaşıldı.

Engelli aylıkları ile yaşayan, yaşları 14 ile 27 arasında değişen 8 kardeşin annelerinin ise bir süre önce evlenerek çocuklarını bırakıp başka bir köye gittiği öğrenildi.(…)” (Cumhuriyet, 15 Şubat 2012)

“Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) verilerine göre gelişmekte olan ülkeler nüfusunun yüzde 10-12’lik bölümünü engellilerin oluşturduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Türe Tunçbay, ülkemizdeki engelli sayısının 6.5 - 7 milyon tahmin edildiğini kaydetti. Tunçbay, dünyada her 100 engelliden 4.5’ini kalıtsal engellilerin oluşturduğunu ifade ederek, ülkemizdeki kalıtsal engelli oranının bu ortalamanın çok üzerinde olduğuna işaret etti.” (Kaynak: www.yenifrm.com)

Prof. Dr. Türe Tunçbay ülkemizdeki engellilerin yarısını doğuştan olanlar, diğer yarısını da doğuştan olmayanların oluşturduğunu belirtmekte... Doğuştan olmayan engellilerin de yüzde 44.6’sına ateşli hastalıkların, yüzde 35’ine bilinmeyen nedenlerin, yüzde 7.2’sine trafik, yüzde 8.4’üne ev kazaları, yüzde 4.8’ine ise iş kazalarının yol açtığını bildiren Tunçbay, diğer yüzde 50 oranı oluşturan doğuştan engelliliğe ise akraba evliliği ve gen bozukluğunun neden olduğunu ifade etmekte.

“Ülkemizde her beş evlilikten birini oluşturan akraba evliliklerinde özürlü çocuk doğma riski yüksektir. Türkiye’de evliliklerin yüzde 20’sini oluşturan akraba evliliklerinde özürlü çocuk doğma riski iki katına çıkıyor. Bu yüzden akraba evliliği yapmayı planlayan çiftlere, evlenmeden önce muhakkak genetik danışmanlık almaları öneriliyor.

Türkiye gibi akraba evliliklerinin yoğun olduğu ülkelerde, sakat bebek doğumları çok sık görülmektedir. Uzmanlar akraba evliliklerinin büyük bir bölümünün aile baskısından kaynaklandığını söylüyorlar. Bu tür evlilikler yüzünden sakat doğum olaylarının yaşandığına dikkat çeken uzmanlar, vatandaşların bu konuda aydınlatılması gerektiğini söylüyorlar. Akraba evliliklerinin görülmesinin sebepleri arasında genellikle, aileye ait mal varlığının dağılmaması, aile bireyleri arasındaki sevgi ve saygıyı korumak, akrabaların evlilik ve sosyoekonomik beklentilerinin aynı olması ve karşı cinsle rahat iletişime girememe gibi etkenler sayılabilir. (…)”

Uzmanlara göre son yıllarda yapılmaya başlanan çalışmalar sonucu “ülkemizdeki kan yakını evlilik oranı yüzde 21-40 arasında” belirlenmiş. Almanya’da ise bu oran sadece yüzde 0.1- 0.3 arasında.

Akraba evlilikleri gelişmiş Batı ülkelerinde yüzde birler düzeyinde görülürken, az gelişmiş Doğu ülkelerinde ve nerede yaşarsa yaşasın izole topluluklarda çok yüksek oranda yapılmakta.

Örneğin; İngiltere’de yüzde 0.56, Hollanda’da yüzde 0.36, İsveç’te yüzde 0.90 gibi çok düşük düzeyde seyreden akraba evliliği oranı Hindistan’da yüzde 20, Jamaika’da yüzde 44.44, Kuveyt’te yüzde 54.3 oranında görülmekte.