Hayat ne garip! Beş gün sonra Cemal Süreya, “Üstü kalsın” deyip aramızdan ayrılalı 22 yıl oluyor. Oysa gözümün önünde dünmüş gibi capcanlı, Kadıköy’deki Hatay Lokantası’nda oturduğumuz masa. Çevresindeki kalabalık...

Ozanların yaşadıklarına da öldüklerine de inanamıyor insan. Çünkü şiir denen büyülü sözler onları bizden ayırmıyor; onlarla yatıyor, onlarla kalkıyoruz. Ölümünden bu yana elliye yakın basım yapmış toplu şiirleri. İnsanlarımızın hayatlarında karşılık bulan bir şiir demek onunki.

Yaşarken hepimiz gibi sıradan birer insan onlar da, hayatın türlü acıları ve mutluluklarını yan yana yaşayan. İnsanın anayurdu çocukluğunda yaşağı acılar ise hiç silinmemecesine kalıyor içinde.

Cemal Süreya’yı ozan kılan belki de çocukluğunun o büyük acıları: Daha yedi yaşındayken Erzincan’dan Bilecik’e ailesiyle birlikte zorunlu sürgün. Yine aynı yıllarda annesiz kalmak, zorlukları bitmeyen bir çocukluk...

Annem çok küçükken öldü

beni öp, sonra doğur beni.

***

Bütün bu acıların üstüne “neşeli” bir şiir yaratmıştır yine de. Çoğu zaman rengârenk bir tabloya bakar gibi, şakacı bir müzik dinler gibi oluruz şiirlerini okurken. Sanki eğlenmek istemiştir hayatın ona sunduğu bütün acılarla. Oynak havanın dibindeki bir tortudur ancak trajik geçmiş.

Kan var bütün kelimelerin altında

İşte o kandır senin gülüşün

Sızmıştır hayatın derinlerine

Cemal Süreya’nın da aralarında olduğu 1950’lerde ortaya çıkan yeni ozanlar, geleneksel şiirimizin son izlerini de sildiler bir bakıma. Böylece Nâzım Hikmet’le başlayıp Orhan Veli’yle süren şiirimizin çağdaşlaşma evreleri bu kuşakla son aşamasına ulaştı. Türkçe şiir Picasso, Dali, Klee gibi çağdaş resmin renklerine, oynak çizgilerine, çağdaş müziğin kırık ezgilerine kavuştu.

oysa bir bardak su yetiyordu saçlarını ıslatmaya

bir dilim ekmeğin bir iki zeytinin başınaydı doymamız

seni bir kere öpsem ikinin hatırı kalıyordu

***

Maya Sahnesi’nde gösterimi süren Tiyatro Gerçek’in “Üstü Kalsın” oyununu geçen hafta ikinci kez izledim. Cemal Süreya’nın şiir sanatının kendisine dönüşmüş varlığı, yalınlığı ve derinliği cisimleşmiş olarak gözümüze ve kulaklarımıza aynı anda sunuluyor.

Bir tiyatro sahnesinde şiirin böylesine can bulması, ender görülebilecek mutlu buluşmalardan biri. Bir şiir dinlemenin, bir oyun izlemenin ötesine geçiyor, sahneden izleyiciye yansıyan. Sanki şiir görünmez bir şeymiş de, onu ilk kez o sahnede gözlerinizle görüyormuşsunuz duygusu...

O ozanlar var ya büyük ozanlar

Biz yanarken çıkardığımız dumanlar.

\n\n