Obama, BM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada bütün dünyanın ama özellikle Müslümanların IŞİD’i kınaması gerektiğini söyledi. Neden özellikle Müslümanlara böyle bir kınama görevi verildiğini anlamak güç. Bu, bir dinin mensuplarını o dinin diğer mensuplarının din adına yaptıklarından şu ya da bu şekilde sorumlu tutmaya gidebilecek tehlikeli bir yol.
Bu tehlikeli yol memleketimizde de Yahudilere karşı tutuldu. İsrail’in Gazze saldırısını kınamaları için Yahudilerin üzerinde tam saha baskı kuruldu.
Erdoğan’ın “Affedersiniz Ermeni” sözü üzerine Ermenilerden beyefendiye tepki göstermeleri istendi.
Bu, insanları sadece etnik kimliklerine ya da dini inançlarına indirgeyen bir yaklaşım. İnsan sadece etnik ve dini kimliğinden çok daha fazlasıdır. Kimse de bir dini seçtiği, o dine doğduğu için ya da etnik kökeni sebebiyle kimseyi kınamak mecburiyetinde değildir.
Bu tartışmalarda başka bir tuhaflık da IŞİD’in aslında “gerçek İslam”ı temsil etmediği açıklamaları.
IŞİD’in akıl almaz bir vahşet makinesi olduğu ve bölgeyi belli uzun seneler sürebilecek bir cehenneme sürüklediği aşikâr.
Ancak bu, IŞİD’in kendi içinde tutarlı bir dini görüşü olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Gerçek İslam kimsenin tekelinde değil. Bir IŞİD mensubuna sorarsanız o da en hakiki İslamı kendilerinin temsil ettiğini söyleyecektir.
Bu bir teolojik tartışmadır ve kamusal politikalar oluşturulurken belirleyici bir veri olarak ele alınmasının manası yoktur. Elbette fanatizmle mücadelede dinin barışçıl yönlerini ön plana çıkarmak gerekir. Ancak bu meseleyi sadece dini bir çerçeveye hapsetmek “yanlış bir tartışma”.
İş hangisi gerçek İslam tartışmasına saplanırsa yarın IŞİD’i aratacak bir örgüt de çıkabilir. Daha çok yakın zamanın büyük canavarı El Kaide bile IŞİD’in yanında neredeyse masum gösterilmeye başlanmadı mı?
İşi dini bir meseleye getirmek, dini en köktenci yorumlayanlara gerekçe üretmek ve ikna etmek için geniş bir arazi vermek anlamına gelir.
Doğrudur, iktidar Esad’ı bir an evvel devirip yerine kendine yakın Sünni bir iktidar getirmek için müthiş acul davranmıştır. Esad’a vursun da ne olursa olsun diyerek sınırı bulanıklaştırmış ve IŞİD de dahil birçok örgütün palazlanmasında pay sahibi olmuştur.
Mısır ve Suriye üzerinde benzer iktidarlarla bir ağabeylik vesayeti kurma hevesiyle patlamak üzere olan bir coğrafyada istikrarı değil kargaşayı körüklemiştir.
Bunda siyasal İslamcı kökenlerinin rolü vardır. Fakat unutmamak gerekir ki şayet Arap Baharı olmasa AKP bu ağabeyliği Esad üzerinden yapmaktan da hiç çekinmeyecekti. Yine Arap Baharı’nın devirdiği Kaddafi’den Erdoğan’ın nasıl “insan hakları ödülü” aldığı hâlâ hafızalarda.
İktidarın dün, Maliki ve Esad’a karşı olduğu için en hafif tabiriyle göz yumduğu “IŞİD”e karşı ABD baskısıyla tavır alması şaşırtıcı değil. “Libya’da NATO’nun ne işi var” çıkışının geçerliliğinin kaç gün sürdüğünü hatırlamak kâfi.
Yani işin dini bir boyutu elbette var. Ortadoğu’dayız neticede. Ancak ana amacın devletlerin kendilerine yeni iktidar ve çıkar sahaları kazanma arzusu olduğu unutulmamalı.
Bakın ne demişti Davutoğlu:
“Ortadoğu bataklık değil, insanlığı ayağa kaldıran o aziz vahyin merkezidir, Hira’nın merkezidir.”
Erdoğan da “Ortadoğu’ya bataklık demek ırkçılıktır” demişti.
Peki, ne dedi ABD’deki Erdoğan:
“IŞİD bataklığının kurutulması için Irak ve Suriye’ye birlikte bakılmalı. Bataklığın bir ayağı Suriye’de, bir ayağı Irak’ta. Bu bataklığın buralardan tamamen temizlenmesi gerekiyor.”
Mezhepler arası savaş ya da hangi İslamın gerçek olduğu kavgasından bir iki adım geri çekilip bakmak ve devletlerin siyasetlerine asıl yön verenin çıkar ilişkileri olduğunu gözden kaçırmamakta fayda var.
Özellikle iktidarı destekleyenlerin daha çok dikkat etmeleri gerek. Erdoğan’ın ağzına bakarak onun her pozisyon alışında fırıldağa dönmek yorucu olsa gerek.