Türkiye’nin karşı karşıya olduğu karmaşık sorunlar yumağı içinde dışarıda ve içeride güven veren bir oyuncu olarak varlığını sürdürmesi, sorunları günlük politika adımları ile geçiştiren değil bu sorunları cesaretle ve halkın yararına politikalarla göğüsleyen siyaset uygulamalarına bağlıdır. Bu uygulamalar ise “toplumcu siyaset, kamucu devlet, özgürlükçü toplum düzeni” anlayışını esas alarak, dünyanın ve ülkemizin karşı karşıya bulunduğu sorunları ve bu sorunlara ilişkin çözümleri anlamlı ve sürdürülebilir olarak kavrayan bir siyasal program ve bu çerçevede oluşturulacak yeni bir yönetim mimarisi ile mümkündür. 

ANA EKSEN

Bu dönemde iktidara gelecek olan yönetimler, üç alanda ve eşanlı olarak yürütülecek bir uygulama programını yaşama geçirmek durumundadırlar: 1) Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik, sosyal ve siyasi sorunlara hemen “bugün” ve tatminkâr çözümlerin devreye sokulması, 2) Toplum ve devletin her kademesinde son 20 yıllık dönemin getirdiği kurumsal/yapısal yıkım karşısında günümüz gerçeklerine dayalı bir yeniden yapılanma sürecinin başlatılması, 3) Geleceğe yönelik yaratıcı, yenilikçi üretim faaliyetlerin her alanda teşvik edilerek çağı yakalamak için gerekli çalışmaların kurgulanması. 

Burada ele alınan yönetim mimarisi üç ana eksen üzerinden geliştirilecek olan siyasal tercihlere dayanacaktır: 1) Yönetimde merkez-yerel ekseni, 2) Ekonomide refah-büyüme ekseni, 3) Sosyal yaşamda özgürlükler-yasaklar ekseni. Bu eksenlerin kesişme noktalarında oluşan politika uygulamalarında toplumcu-kamucu-özgürlükçü tercihlerin hangi yönde geliştirilmesi gerektiği çok açıktır. Yeni yönetim mimarisi, toplum yaşamının bütün alanlarında yerinde ve yerelden kalkınmanın, yaratılan ve sahip olunan ekonomik, sosyal, kültürel değerlerin yaygın bir toplumsal düzeyde paylaşılmasının, merkezi devlet iradesine dayalı planlama, destekleme ve izleme uygulamalarında doğrudan kamucu ve kamudan yana politikaların öne çıktığı bir yapı öngörmektedir.

(Atatürk’ün kamucu uygulamalarının en önemli örneklerinden Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası’nın açılışı. 9 Ekim 1937)

KAMUCU POLİTİKALAR

Yeni yönetim mimarisi sekiz ana başlıkta toplanmaktadır. 1) Adalet: Yaşamın her köşesinde genişleyen özgürlük alanlarına dayalı, evrensel ölçülerde tanımını bulan bir adalet anlayışı. 2) Çoğulculuk: Kamusal alanda bir toplumsal kesiminin diğer toplum kesimleri üzerinde mutlak hâkimiyet sağlamadığı bir düzen ve işleyiş. 3) Eşitsizliklerin sosyal, kültürel, ekonomik, her alanda giderilmesi. 4) Kuvvetler ayrılığı: Yargı, yasama, yürütme üçgeninde denge-denetim etkinliği. 5) Kamu kaynaklarının yerinde korunarak geliştirilmesi, denetimi ve adil paylaşımı. 6) Kamunun tüm inançlar karşısında eşit duruşu ve birbirleri karşısında varlıklarının korunması. 7) İlericilik-devrimcilik: Yeniliklere açık olmak, toplum yararına “yeniyi” inşa edecek bir irade ve kapasite. 8) Dış politika ve güvenlik politikaları alanlarında “Yurtta sulh cihanda sulh” ilkesine koşulsuz bağlılık. 

Yeni yönetim mimarisinin önümüzdeki dönemde olumlu sonuçlar vermesi, bu modele dayalı politikaları sahiplenen siyasetçilere ve “toplumcu siyaset, kamucu devlet, özgürlükçü toplumsal düzen” iradesini içselleştirmiş kadroların bilgi, beceri ve yaratıcılıklarına bağlı olacaktır.

NEBİL İLSEVEN

TOPLUMCU DÜŞÜNCE ENSTİTÜSÜ