YAZAR:İSMAIL ÖZCAN
Eğitimci / Yazar

Dünyanın her ülkesinde birey ve toplumlara çevre kirliliği ile mü­cadele ve doğayı koruma bilinci ka­zandırmak, insanlığın şimdisinde ve geleceğinde yaşamsal bir öne­me ve role sahiptir. Bunun ihmali, savsaklanması, insanoğlunun bin­diği dalı kesmesiyle eşanlamlıdır. Çünkü çevre kirliliğinin ve bugüne kadar doğada yaratılmış olan de­rin tahribatın olumsuz sonuçlarıyla karşı karşıya kalma bakımından bü­tün dünya ülkeleri aynı kaderi pay­laşmaktadır. Hiçbir ülkenin doğanın uğradığı bu tahribattan etkilenme­me gibi bir lüksü yoktur.
Bazı ülkeler için ise artı sorun­lar söz konusudur. Bizim ülkemiz­de bunların en önemlisi, içinde bu­lunduğumuz yılın başına kadar son derece başıboş bir şekilde plastik poşet kullanımı idi. Dünyanın hiç­bir gelişmiş ülkesinde bizim ülke­miz kadar yersiz, gereksiz, bilinç­siz plastik poşet kullanılmıyordu. Plastik poşet kullanımındaki bu ba­şıboşluk ve bilinçsizlik 2019 yılının ilk gününden itibaren yürürlüğe ko­nan plastik poşetin 25 kuruş kar­şılığı paralı hale getirilmesi gibi ba­sit bir düzenleme ile son buldu ve plastik poşet kullanımı kontrol altı­na alınmış oldu. 1991 yılının sonla­rında, Taksim Sheraton Otel’in ba­lo salonunda Türkiye Çevre Koru­ma ve Yeşillendirme Kurumu’nun yıllık kongresini yapıyorduk. Kong­reye dönemin Çevre Bakanı Doğan­can Akyürek de katılmıştı. Yanında da müsteşarı ünlü sinema sanatçısı Ediz Hun vardı.
Kongredeki konuşmalarda o gün var olan, bugün de aynen devam eden birçok çevre sorunu masaya yatırıldı. Bu arada ben de, her eve her gün bakkaldan, marketten, ma­navdan vb. onlarca naylon poşet girdiğinden; ülkemizde naylon po­şet kullanımının bütün sınırları aş­tığından; doğanın baş edemeyece­ği boyutlara ulaştığından şikâyet eden; bu gidişe mutlaka engel olun­ması gerektiğini hatırlatan bir ko­nuşma yapmıştım.
Bakan Bey, beni masasına davet ederek “Önümüzdeki 1992 yılının ilk gününden itibaren naylon poşet kullanımının yasaklanacağını, bu konuda gerekli çalışmaların yapıldı­ğını ve her türlü tedbirin alındığını” söylemişti.

Basit ve radikal çözümler
Devlet bu konuda ancak 27 yıl sonra, inanılmaz bir gecikmeyle harekete geçebilmiş; ancak içinde bulunduğumuz 2019 yılının başın­da plastik poşetleri paralı hale ge­tirerek kullanımın bir çırpıda yüz­de 75 oranında azalmasını sağla­mıştır. Poşetlerin 25 kuruşa veril­mesi gibi çok sıradan bir uygula­ma bile kullanımın bu oranda azal­masına yetmiştir. Bu basit çözü­mün niçin yıllarca akıl edilemedi­ğine, bu kadar yıl ülkemizin kirle­tilmesine niçin seyirci kalındığına üzülmemek, bu konudaki ihmalle­rinden dolayı ilgili ve yetkilileri kı­namamak elde değil.
Bugün artık marketlerde kasiyer­lerin elinin altında tomar tomar po­şet bulundurulduğu, isteyen müşte­riye sınırsızca poşet verildiği günle­ri geride bırakmış bulunuyoruz. Ge­lişmiş ülkelerin yıllar önce yaptığı düzenlemeleri, aldığı tedbirleri biz çok gecikerek hayata geçirmiş ol­duk. Şimdi sıra tek kullanımlık plas­tik kap kacaklarda. Avrupa’nın he­men hemen bütün ülkelerinde ve gelişmiş birçok başka ülkede tek kullanımlık plastik araç gereçler yasaklanmış bulunuyor. Bizde de mutlaka yasaklanmalıdır.
Plastik poşetler ve tek kullanım­lık plastik maddeler birçok bakım­dan doğaya zarar vermekle kalmı­yor; çok çirkin, çok ilkel görüntü kirliliği de oluşturuyor. Hele yaz ay­larında kırsal piknik alanlarından sahillere, bilumum plajlara kadar ayakaltı her yer naylon poşet ve tek kullanımlık plastik madde atıkları­nın işgaline uğruyor. Poşet kısıtla­masına tek kullanımlık plastik mad­delerin yasağı da eklenirse, belki daha temiz görünümlü bir çevreye kavuşabiliriz.
Plastik poşet ve plastik diğer araç gereçler konusunda radikal çözüm ise, onların kullanımını kı­sıtlamak veya en aza indirmek de­ğil, doğaya zarar vermeden onların yerini tutabilecek alternatif araçlar üretmek ve başta poşetler olmak üzere tüm plastik eşyaları hayatı­mızdan çıkarmaktır.