İnsan hayatının ederi yoktur, hiçbir maddi güç onu karşılamak için yeterli değildir. İnsanın yaşam hakkı önce bireysel olarak kendinin, sonra içinde yaşadığı ailenin, toplumun, ülkenin sorumluluğu altındadır ve korunması gerekir. Korunma; her türlü, doğal yıkımın, kazanın, hastalığın oluşmadan önce önlem alınmasını tanımlar. Her zaman sonucu onarmaktan, tedavi etmekten daha kolay ve ucuzdur. Örneğin çok ucuz ve aşıyı içeren bir parça şekerin yenmesi kadar uygulanması kolay olan çocuk felci aşısı yapılarak bütün çocuklar ömür boyu sakat kalmaktan kurtulabilir. Yani felç olmak hiçbir çocuğun doğasında yoktur ve kaderi değildir.

AKILCI ÖNLEMLER

Kuşku yok ki madenlerdeki zor çalışma koşulları, maden tozları, kimyasallar ve patlayıcı gazlar nedeniyle hem çalışanların uzun çalışma dönemi sonrası başta solunum sistemi olmak üzere sağlıkları bazen sakatlık derecesine ulaşan oranlarda bozulabilmekte hem de maden kazaları nedeniyle ölüm ve sakatlıklar olabilmektedir. Tarihi 300.000 yıl öncesine kadar uzanan madencilikte her dönem ve ülkede maden  kazaları olmuştur ve olagelmektedir. Kayıtlara geçen en büyük maden kazası, 1942 yılında Çin’de bir kömür işletmesinde kömür tozu patlaması sonucu meydana gelmiş, 1549 kişi yaşamını yitirmiştir.

Maden kazalarının birçoğunun başta grizu patlaması olmak üzere kömür tozu patlaması, göçük, ocak yangınları, su baskını ve şev kaymaları (şev, düzensiz ya da belirli bir geometriye ve yüzeye sahip yapılara verilen isimdir) olduğu işin uzmanları tarafından bildirilmektedir. Tıpta temel bir kural vardır. Hastalığın etkeni biliniyorsa ya hastalık oluşturmadan önce önlem alınır ya da erken ve doğru tanı ile daha ucuz, daha hızlı ve kolay tedavi yoluna başvurulur. Maden kazalarında da etken bilindiğine göre her birine yönelik önlem almak, felaketi, kazayı ve bunların neden olduğu ölüm ve sakatlıkları önleyebilir. Örneğin Çin dünyada en fazla kömür çıkaran üç ülkeden biridir, bir zamanlar dünyanın en fazla ölümlü maden kazasına sahipken son yıllarda aldığı akılcı önlemlerle bu sayılar son 60 yılın en düşük seviyesine inmiştir.

ÇÖZÜM

Dünyada maden kazalarının azalmadığı hatta artış gösterdiği tek ülke Türkiye’dir. Maden kazasının nedenlerini, önlem için yapılması gerekenleri, kaza olduktan sonra kazanın nedenlerini ve iyileştirme çalışmalarını yapacak olanlar maden mühendisleri, iş sağlığı ve güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleridir. Yani kadercilikle değil bilimin ışığında, işin uzmanları tarafından sorunlar saptanıp çözüm önerileri uygulanırsa maden kazaları ülke gündeminden çıkabilir.

PROF. DR. ÜLKÜ SARITAŞ

Kaynaklar

1. Maden Kazaları, Çalışma Ortamı Dergisi, https://calismaortami.fisek.org.tr 

2. Teknolojik Kazalar Bilgi Sistemi, https://teknolojikkazalar.org › 

3. Yaşar S., İnal S., Yaşar Ö., Kaya S., “Geçmişten Günümüze Büyük Maden Kazaları”, Madencilik, C.54, Sayı 2, Haziran 2015, s.33-43.