Kur Korumalı Mevduat (KKM) kapsamında TCMB tarafından yapılan ödemelere ait bilgiler kamuyla paylaşılmadığı gibi, uluslararası standartlara ve mevzuata aykırı biçimde 2022 faaliyet yılına ilişkin iki bağımsız denetim raporunda da bu konuya yer verilmemiştir.

Ülke içi yasal mevzuata tabi standartlar kapsamında hazırlanan kâr/zarar tablosunda, faiz dışı giderler altında yer alan “diğer” kalemindeki 89 milyar TL’lik tutar doğrudan KKM için TCMB tarafından yapılan ödeme olarak yorumlanmıştır. Denetim raporunda KKM ödemesine temas edilmezken 479 milyon TL’lik sosyal güvenlik gideri, 1.5 milyar TL’lik yönetim gideri, 2.8 milyar TL’lik ücret ve maaş gideri ayrı ayrı kalemler halinde sunulmuştur.

KKM ödemesine konu olduğu düşünülen 89 milyar TL bakiyeli “diğer” kalemi, KKM ödemesinin bulunmadığı 2021 yılında 8.6 milyar TL, 2020 yılında 96.5 milyar TL, 2019 yılında 27.2 milyar TL’lik bakiye arz etmiştir. Dolayısıyla bu kaleme konu bakiyeler önceki yıllarda da oldukça yüksek düzeylere ulaşmıştır. 89 milyar TL’lik tutar içinde, önceki yıllarda olduğu gibi başka kalemlere ait tutarların da bulunduğu varsayılırsa, KKM için yapılan ödeme hakkında net bir saptama yapmak olanaksızdır.

Belirsizlik

Soru işareti uyandıran esas nokta ise belirtilen rapor dışında, uluslararası standartlara (IFRS) uygun olarak hazırlandığı ifade edilen diğer denetim raporundaki belirsizliktir. TCMB’nin toplam faiz giderinin 3-4 katına ulaşan KKM ödemesine hiç temas etmeyen bu denetim raporundan hareketle tahmin yürütmek bile olanaksızdır. Bu denetim raporuna konu kâr/zarar tablosunda konuya ilişkin öne çıkarılabilecek gider kalemlerinden faiz gideri 31 milyar TL, kur farkı zararı 575 milyar TL, diğer faaliyet gideri 6.5 milyar TL’lik bakiyeye sahiptir.

KKM ödemesi eğer 90 milyar TL düzeyinde ise bu kalemlerden sadece kur farkı zararı bu tutara uygundur. Raporun açıklayıcı ayrıntı tablolarında bu tutarın döviz varlık ve yükümlülüklerin değerlemesi sonucu oluşan evalüasyon zararından kaynaklandığı anlaşılmaktadır. KKM ödemesinin evalüasyon zararı kaleminden karşılanması doğru bir sınıflandırma ve muhasebe kaydı olmadığı gibi, bu yönde bir sınıflandırma mümkün görülmemektedir. Peki bu denetim raporunda KKM ödemesi hangi kalem altında yer almaktadır?

Yasa ve etiğin gereği

TCMB’nin bağımsız denetim raporları, uluslararası denetim firması Ernst & Young Türkiye’nin bünyesinde bulunan Güney Bağımsız Denetim tarafından hazırlanmıştır. KKM ödemesinin ulaştığı tutar ve geleceğe dönük oluşturduğu yükümlülük dikkate alındığında, uluslararası standartlar bağlamında KKM ödemesine ve taşınan yükümlülüklere atıf yapılması bir zorunlulukken bunun yapılmaması, hatta KKM mevzuatını anmaktan dahi kaçınılmasının nedenleri, denetim kuruluşu tarafından açıklanmalıdır. Denetim kuruluşu; ilgili otoriteler, üyesi olduğu uluslararası meslek kurumları ve rapor kullanıcılarına karşı yasal ve etik anlamda sorumluluk taşımaktadır.