“Özgür düşünce bütün kalıpları, altından bile olsa bütün kafesleri, bütün yasakları yıkan düşüncedir.”

Sabahattin Eyüboğlu

İnsan bu dünyada ne kadar özgür olursa, özgür düşünebilirse, o kadar insan onuruna yaraşır bir yaşam sürer. Özgürlüğünü yitiren insan yaratıcılığını, düşüncesini ve sevincini de yitirir.  

Özgürlük karşıtı baskıcı yönetimler, bir yandan toplumu korkuya ve karamsarlığa sürüklerken, diğer yandan değer yargılarını da çürütür. Korkuyla yaşayan toplumlarda özgürlük olmadığı için ahlak ve erdemden de söz edilemez. Bu nedenledir ki, baskıcı yönetimlerin bizzat kendisi ahlaksızdır.

Bir ülkenin özgürlüğü, televizyonlarının, sosyal medyasının, gazetelerinin özgürce yayın yapabilmesine; gazete, kitap ve dergilerinin özgürce basılabilmesine bağlıdır. Eğer bir ülkede gazete ve televizyonlar, susturulmaya çalışılıyorsa, yazarlar ve yayıncılar üzerinde baskı varsa, o ülkede özgürlük yok demektir.

ELEŞTİREL DÜŞÜNCE

Bu tür baskıcı yönetimlerden kurtulmanın en temel koşulu kitap aydınlığı yaratmaktır. İnsanlar kitap aydınlığıyla, bilim ve sanatın gücüyle, örgütlenerek baskının karanlığından kurtulabilir. İnsan okudukça özgürleşir, özgürleştikçe daha derin düşünür, daha derin analizler yapar, ülkesinin ve dünyanın sorunlarına daha çözümcü yaklaşır. 

Kitap okumanın en büyük yararlarından biri de olaylara eleştirel bakılmasını sağlamasıdır. Kitap okuyan insanın algıları gelişir, yaşamı derinlemesine anlamaya başlar. Okumayan insanın en büyük sorunu dünyada olup biteni anlayamamasıdır. Sömürüldüğünü anlayamaz sözgelimi. Kandırıldığını, kendine yalan söylenildiğini... Yaşantıları sorgulayamaz! Olayların arkasındaki gerçek nedenleri kavrayamaz.

Umberto Eco’nun “Gülün Adı” adlı yapıtının kahramanı papaz, “İsa yoksuldu, elindeki ekmeği ve şarabı yoksul halkla paylaşırdı” der. Yapıtı okuyan birinden, “Peki İsa yoksulsa papalık ve kilise neden çok zengin?” çıkarımı beklenmelidir!

Nitekim sosyal medyada bir üniversite öğrencisi genç sormuştu: “İslam peygamberi sade ve gösterişsiz bir hayat sürdüyse, onun yolundan gittiğini söyleyenler, neden çok zengin ve görkemli bir yaşam sürmektedir?”

ÖZGÜRLEŞEN GENÇLER

Ülkemizin içinde bulunduğu kaotik durum, hepimizi büyük bir karamsarlığa sürüklemektedir. Zaman zaman halkın sağlıklı ve doğru bilgi alma hakkına saygı duyarak haberler yapan ve yandaş olmayan gazetelere ve televizyonlara büyük miktarda para cezalarının kesilmesi de bu karamsarlığımızı artırmaktadır.

Tarihte birçok örneği var. Böyle karanlık dönemler mutlaka aşılacaktır. Bu sürede özellikle gençlerin kitap okumaları çok önemlidir. Kitap aydınlığıyla özgürleşen gençler, ülkenin geleceğine doğru biçimde yön vereceklerdir. 

Biz eğitimcilere düşen görev, öğrencilerimize kitap okuma bilinci kazandırarak özgür düşünceye sahip olmalarını sağlamaktır. Kitap okuyan ve özgürleşen gençler bu karanlığı mutlaka yıkacaklardır. İnsanlığın geçmişten günümüze en büyük birikimi olan kitaplar, elbette bir toplumu anında değiştirmezler ama insanları değiştirerek ve özgürleştirerek değişime ortam hazırlarlar.

ERDAL ATICI

KÖY ENSTİTÜLERİ VE ÇAĞDAŞ EĞİTİM VAKFI BAŞKANI