Genelde, tarımsal üretimin örtü altından çıkıp (sera) “tarlaya” taşınması ile yaz aylarında gıda fiyatlarında düşme beklenir. Bu yaz beklenti gerçekleşmedi. Son açıklanan tarım ve gıda ile ilgili verilere bakılırsa önümüzdeki aylarda da gıda fiyatlarında düşme olmayacak. Çünkü üretim girdi fiyatlarının artışı ve yetersiz destek çiftçileri sistemin dışına itmeye devam ediyor. Üretmekten vazgeçiriyor. Yeterli üretim yapılamıyor. Diğer yandan lojistikte yaşanan sıkıntılar, aracıların çokluğu nedeniyle üretici-son satış noktası arasındaki fiyat farkı açıklığının daraltılması için önlem alınmıyor.

TEK ADAMIN TARIMA BAKIŞI

Gıdanın ulaşılabilirliği, sürekliliği için üretim miktarı ve fiyatı önemlidir. Özellikle yaz aylarındaki yetersiz üretime, fiyatların yüksekliğine dönemsel bakılmamalı. Bu, kış aylarında “beslenme zorluğu” olarak karşımıza çıkar. Kışın beslenme, yazdan hazırlanan gıdalarla yapılır. Yeterli hazırlık yapılamadıysa beslenme sorunları yaşanır. Bu nedenle “kış hazırlığı” önemsenir. Fakat bu yıl hazırlıklar yeterli yapılmıyor. Yaz aylarının sonunda olunmasına karşın konserve, kurutma, reçel, marmelat yapımı için kullanılan meyveler, fasulye, domates, biber, patlıcan, bamya vb. ürünlerin fiyatının çok yüksek olması, evlerde “kış hazırlıkları” telaşını azalttı. Birçok evde yeterli kış hazırlığı yapılamadığından “Kış nasıl geçer?” kaygısı oluştu. Yetersiz üretim de eklendiğinde bu kış kolay geçmeyecek...

Kışın zor geçecek olmasında, çiftçilerin kabahati yok. Onlar üretmek istiyor. Sorun “tek adamın” tarımsal üretime bakışında. Çiftçileri, “terbiye” edilmesi gereken üreticiler olarak görmesinde. Terbiye etmek için de her hasat döneminde, büyük ölçekli dışalıma gitmekte. Ulusal gelirin yüzde 1’inin çiftçilere destek olarak ödeneceği yükümlülüğünü yerine getirmiyor. Dahası eylül ayına gelinmesine karşın, henüz 2022 ürünü tarım destekleri açıklanmadı. Birçok üründe ekim yapıldı, hasat yapıldı, ürün satıldı ne kadar destek verileceği belli değil.

ÇİFTÇİLER ÖRGÜTLENMELİ

Tek adam terbiyeyi kalıcı kılmak için de destek veren, girdi tedarikçisi KİT’leri özelleştirerek çiftçileri tohum, enerji, tarım kimyasalları (gübre, ilaç, bitki geliştiriciler vb.) üzerinden yerel/uluslararası şirketlere bağladı. Gönüllü işçisi durumuna getirdi. Çiftçi kooperatif birlikleri yasasında düzenleme yapılarak dayanışma ağları parçalandı. Finansman desteği çekilerek ürün almaları engellendi. Kamu destekleme alımlarından çekilerek çiftçi, tüccarın/tefecinin ellerine bırakıldı.

Tek adamın terbiye amaçlı uyguladığı neoliberal tarım politikasıyla üretim sürdürülemez. Israr edilirse yazdan “Kışın ne tüketeceğiz?” kaygısına düşülür. Kaygıdan arınmak için de çiftçileri üretimin içinde tutacak kamucu yaklaşımlar geliştirmeli. Çiftçilerin örgütlenerek ürettiğine sahip çıkması yeterli.

İRFAN OSMAN HATİPOĞLU

DENİZLİ TARIM PLATFORMU BAŞKANI