Atasözünü sözlükler şöyle tanımlıyor:
“Uzun denemelere, gözlemlere dayanarak kısaca söylenmiş ve halka mal olmuş özlü söz.’’
Bu açıklamadan atasözünün bize vereceği onurlu, olumlu anlam çıkıyor. Oysa sözümüzün karşıtı onursuz, olumsuz atasözleri de vardır. İnsan onuruna, insan haklarına aykırı (kural dışı) çok sayıda atasözümüz bulunuyor. Büyük sayılara ulaşan bu tür sözler, kullananı güç durumda bırakıyor. İşte o sözlerden bir döküm:
“Köprüyü geçene kadar ayıya dayı de.’’ “Eti senin, kemiği benim.’’ “Çocuğu, testiyi kırmadan döveceksin.’’ “Elinin hamuruyla erkek işine karışma.’’ “Kadının karnından sıpayı, sırtından sopayı eksik etmeyeceksin.’’ “Kızını dövmeyen dizini döver.’’ “Düşenin dostu olmaz.’’ “Düşene bir tekme de sen vur.’’ ‘’Yalandan kim ölmüş.’’ “Gözünün yaşına bakmayacaksın.’’ “Bükemediğin eli öp.’’ “Erken öten horozun başını keserler.’’ “Herkesin bir fiyatı vardır.’’ “Etliye sütlüye karışma.’’ ‘’Söz gümüşse sükût altındır.’’ Bu tür sözleri okumak bile insanı epey utandırıyor.
Yukarıda örnekleri verilen ayrık atasözlerini dilden ayıklamak gerekiyor. Ama nasıl? Ayıklamak kolay olmasa da sabırla bu sözleri kullanmaktan sakınmalıyız. Kullananları uyarmalıyız. Bıkmadan, usanmadan.  

Nusret ERTÜRK / Eğitimci