Bursa’nın kıyı beldesi tarihi adına kavuşmak için yıllardır uğraşıyordu

“Mudanya’nın, 1963’te Zeytinbağı adı verilen beldesi eski adı Tirilye’ye kavuştu. Belde sakinleri, ‘Zeytin pazarlarken zorluk çıkıyordu, hatadan dönüldü’ diyorlar...” (26 Ocak 2012-gazeteler)

Haberi okuduğumda hem sevindim hem düşündüm: “Mademki kabul edecektiniz; neden o güzel insanlara 5 yıldır çile çektirdiniz?”

Açayım..

Hepimizin kuşaktan kuşağa “Tirilye” dediğimiz Zeytinbağı’nın “asıl adı”nı resmen kullanabilmesi için belediye meclisi Mart 2007’de ilk kararını alıp İçişleri Bakanlığı’na başvurduğunda, “Tirilye Tarihini İstiyor” başlığıyla şunları yazmıştım:

“Tarihten gelen yerleşim adlarını ‘Türkçe’leştirme adına değiştirenlerin gücü ‘kent’lere yetmemiş olacak ki, heveslerini hep köy ve beldelerden almışlar.

Örneğin Smyrna’dan gelen İzmir’e; Angora’dan gelen Ankara’ya; Mabolla’dan gelen Muğla’ya; Kaisareia’dan gelen Kayseri’ye ve daha birçok köklü kentimizin bin yıllara uzanan isimlerine dokunamamışlar. Bu yöndeki ‘kültür yoksunu’ yetki hırslarını, sayısız köy ve beldemizin ‘uygarlık adları’ndan almışlar...

Buna karşın halkın söyleminde ‘eski’! adlarıyla anılmayı sürdürenler arasında ise artık ‘yeter’ deyip tarihsel unvanlarına yeniden kavuşmak isteyenler de var. Adı 1963’te ‘Zeytinbağı’ olarak değiştirilen ‘Tirilye’nin isteği, belediye meclisinin 1 Mart 2007 tarihli toplantısında alınan 13 sayılı kararla hükümete iletildi. Beldenin bağlı olduğu Bursa ilinin bile adını antik ‘Prusisa’dan aldığını; hatta ilçe merkezleri Mudanya’nın yakın çağlara kadar ‘Montanya’ olduğunu anımsatan ‘Tirilyeli’ler, Zeytinbağı’na hâlâ ‘alışamadık’larını söylüyorlar.

Özellikle ince kabuklu ‘Tirilye zeytini’yle birlikte, içimi hoş ‘Tirilye şarabı’nın da ünü öylesine yaygınmış ki devlet ziyafetlerinin mönüsünde bile ‘bu isim’le yer almışlar.

Belediye Başkanı Ali Turan, resmi yazışmalarında ve kartvizitinde de Zeytinbağı’nın yanına Tirilye de yazıyor. İçişleri Bakanlığı’na iletilmesi için Bursa Valiliği’ne sunulan karara ait gerekçe raporlarını şöyle özetliyor: ‘Adımız Osmanlı’da ‘Trilya’ idi. Cumhuriyet zaten bunu Türkçeye uyarlayarak ‘Tirilye’ dedi. İspanyollar bile örnek götürerek Tirilye adıyla zeytin yetiştirdiler. Dünya böyle tanıyor.’

Bakalım Bursa Valiliği ile İçişleri Bakanlığı, bu duyarlı talep karşısında örnek bir ‘çağdaş uygarlık’ tutumu gösterebilecekler mi?” (Cumhuriyet-27 Nisan 2007)

İki kelimelik ‘red’

Ne var ki bu merakımız “hüsran”la sonuçlanmış, onca ayrıntılı rapor ve belgelerle yapılan başvuru iki kelime ile “uygun görülmemiş”ti...

Neden mi?

Yanıtı için 15 Mayıs 2009 tarihindeki “Tirilye’nin de ‘Yerel’ Talebi Var” başlıklı yazımı da özetleyerek aktarayım:

“İçişleri Bakanı Beşir Atalay’ın Güneydoğu için ‘yerel talepler gelirse köylere Kürtçe isimlerinin verilebileceği’ni açıklaması, yeniden ‘Tirilye’ olmak isteyen Zeytinbağı’nda heyecan yarattı.

Yaklaşık 2 yıl önce İçişleri Bakanlığı’na yaptıkları başvurunun ‘gerekçesiz’ reddedildiğini anımsatan Zeytinbağılılar, ‘Kürtlere gösterilen yakınlık herhalde biz Türklere de gösterilir; çünkü Zeytinbağı’nda artık Rum kalmadı ama biz yine de tarihi adımızla anılmak istiyoruz’ diyorlar..

Ayrıntılı gerekçelerle bakanlığa iletilen ‘yerel talep’ sadece ‘tek satır’la reddedildi: ‘Beldenizin isim değişikliği uygun görülmemiştir.’

Şimdi ise aynı İçişleri Bakanı’nca Güneydoğu’daki Kürt köyleri için gösterilen ‘açılım’ın ülkedeki tüm ‘isimleri değiştirilmiş tarihi yerleşmeler’i de kapsamasını dileyen Tirilyeliler, özellikle ‘yerel talep’leri bulunduğu için kendilerine verilen ‘ret’ yanıtının da gözden geçirilmesini bekliyorlar.”

Ve ‘bakan’ değişince

İşte bu “gözden geçirme” de yıllar sürdü! Tirilyeliler ise taleplerini yinelemekten bıkmadılar… 12 Haziran 2011 seçimlerinden sonra belediye meclisi 3 Ekim 2011’de bir karar daha alarak bakanlığa iletti.

İçişleri Bakanlığı’nın böylesine haklı bir istemi uygun görebilmesi için meğer “Bakanın değişmesi” gerektiğini ise bu başvuruyla öğrenmiş olduk. Yeni İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin’in isim değişikliğini uygun görmesi üzerine alınan Bakanlar Kurulu kararının yayımlandığı 25 Ocak 2012 tarihli Resmi Gazete şunu da gösteriyor; ülkemizde devlet yönetimi “kurumsal değil kişisel” kararlarla yürüyor.

Her neyse, Tirilyelileri kutluyor, “darısı yine Mudanya’ya bağlı zorla Güzelyalı mahallesi olan Burgaz’a; Nilüfer ilçesi köylerinden Gümüştepe denilen Misi’ye ve diğer ‘düzmece isim değişiklikleri’yle tarihsel adlarını yitirmiş beldelerimize, köylerimize…” diyoruz.

\n\n