“Sözlü tarih” çalışmaları yaygınlaşıyor. Yakın geçmişin tanıklarıyla söyleşmek, onlardan gerçek “yaşanmışlıklar”ı öğrenmek, yayımlamak, okumak giderek önem kazanıyor.

Geçmişe ilişkin onca bilgi, öykü, roman, ders kitabı hatta film, TV dizileri bile varken, görmüş geçirmişlerin uslarına merak saranlar neden çoğaldılar?

Çünkü yaşananları yaşayanlardan dinlemek, olanı biteni hesapsız kitapsız anlatanlardan kavramak, siyasetin belirlediği “yanlı” tarihten çok daha güvenilir...

Öğreten kitap

Ailesinin, yakınlarının, tıp, düşün, sanat, kültür dünyamızdaki herkesin, gazetedekilerin, ünlü-ünsüz sayısız dost ve arkadaşının; hatta tanışmadığı nice okurunun ve hayranlarının “abi”si olan; Urfalıların ise kadim hemşerisi Coşkun Özdemir’in kitabını okurken düşündüm bunları.

İşte her yönüyle eksiksiz bir “yaşanmış tarih belgeseli” dedim ve duayenlere sormaya karar verdim: “O tanımlanamaz zenginlikteki anılarla yetinmeyip, yaşadıklarının sosyal, siyasal ve ekonomik nedenlerini de anlatmak; bireysel serüvenleri toplumsal süreçlerle anlamlı kılmak, edebiyatın acaba hangi türüne giriyor?”

Öykü desen değil; deneme, roman hiç değil; anı desen, tam anlatmıyor… Zaten kitabın adına “Urfa’dan Harvard’a” demekle yetinmeyen Abimiz, altına şunu da eklemiş: “Yaşadım, Gördüm, Yazdım.” Bence, yılların “öğretmen”i olarak ‘yazdım’dan önce “öğrendim”i de eklemeliydi; çünkü öğrendiklerini anlatmakla yetinmiyor, öğretiyor...

“Devrim”in Urfa’sı

Peki, “Harvard” niye?

Urfa’da doğan, büyüyen, hekimlikte 60 yılını geride bırakan Özdemir, hemşerisi İbrahim Tatlıses’in “Urfa’da Oxford vardı da biz mi gitmedik” deyişine göndermeyle bakın nasıl açıklamış:

“Urfa’da başlayan eğitimim Harvard’a kadar uzandı... Doğru, ‘Urfa’da Oxford yok’tu ama Cumhuriyet Devrimi’nin Urfa’sı, Oxford’da, Harvard’da okuyan halk çocukları yetiştirmişti.”

Nasıl mı? Yanıtı elbette kitapta... Ne yerim var aktarmaya ne de niyetim. Okunmalı ve düşünülmeli: “Coşkun Özdemir cumhuriyet için acaba neden ‘devrim’ vurgulamasını ihmal etmiyor?”

Yanıtı yine ağabeyimizin kitabından: “Hoşgörünün de en âlâsı Cumhuriyet Urfa’sındaydı...”

Bu değerlendirmesine neden olan ve günümüz insanı için “şaşırtıcı” denebilecek o “çokkültürlü” ama çağdaş uygarlık yolundaki “tek yürek” yaşanmışlıkların anılarını okuduğunuzda, ister istemez “neden” diyorsunuz; “neden takvim ilerledikçe biz geriledik?”

Kaynak Yayınları’na teşekkür borçluyuz. Abimize ise ne desem bilem ki? Türkçem yetmiyor. Diğer tüm dünya dillerinde de kitabına ve emeğine duyduğum hayranlığı tanımlayabilecek bir sözcük olabileceğini sanmıyorum...