\n\n\n

Son yıllarda özellikle çocuklar ve gençler Kurban Bayramı’ndan “ürker” oldular… Haksız da sayılmazlar; bahçelerin, yeşil alanların, hatta sokakların kana bulanmasına; insanların elde bıçak uluorta koyun, dana, deve boğazlamalarına “bayram” demek kolay anlaşılır bir durum değil.

Ancak görünüm böyle olsa bile kurban, sevda yüklü Anadolu türkülerinde yer alacak kadar tarihsel kültürümüzle bütünleşmiş bir geleneğimiz. Ne var ki artık “kan gösterisi”ne dönüşmeden sürdürülmesi de çağdaş olmanın ertelenemez sorumluluğu.

Peki, “kurban”ın anlamı nedir? Geçen yıl şöyle özetlemiştim:

“Yaşamda da en güçlü sevginin karşılığında söylenen ‘kurban’a, dil bilimciler ‘yak(ın)laşmak’ anlamını yüklerler… Dinsel inançlarda ‘kurban kesmek’le ‘Tanrı’ya yak(ın)laşıldığı’, türkülerdeki gibi ‘aşk’la bağlılığın kanıtlandığı kabul edilir.

Hz. İbrahim oğlunu gözden çıkartırken meleklerin ‘koç’u seçmesini sağladıkları bu bağlılık, İslamiyette ‘yoksulların da etle beslenmeleri’ niyetiyle bütünleşmiş… Daha eski zamanlarda ‘insan’ın kurban edilmesi ise çok tanrılı dinlerdeki ‘köle’lik düzeninin ürünü.” (17 Kasım 2010)

Bu geçmişin günümüzde de dillerden düşmeyen türkülerimizdeki yansımasını ise sayısız örnekte görebiliyoruz. En ünlülerinden biri hiç kuşkusuz Balıkesir’in Türkali köyünden:

“Kurban olam kalem tutan ellere / Kâtip arzuhalim yaz yâre doğru / Şekerler ezeyim şirin dillere / Kâtip arzuhalim yaz yâre doğru / Aşamazsan telli durnam dön geri...”

Âşık Kaderi ise çağlar boyu bereketiyle Çukurova için söylüyor:

“Kurban olam toprağına taşına / Verimli toprağın var Çukurova / Az rastlanır benzerine eşine / Gariplere mesken yer Çukurova...”

Duygu yüklü Azeri mahnıda (şarkı) da;

“Gurban adına, bir sal yâdıma, / senin oduna a gülüm yandım bilmedin” denirken, yine Azeri bir Kars türküsü:

“Olam boyun kurbanı, sensin dağlar ceylanı / Karakaşın gözlerin, budur aşkın fermanı” diye başlıyor.

Ve Türkiye için

Kurban sözünün yurt sevgisiyle de bütünleştiği bir şiiri ise şair Döner Özeke 2006’da yazmış, “Türkiye’m”… İşte iki kıtası:

“Pınar buldum ben başına oturdum / Dertli dertli türküleri okudum / Ankara’da türlü sabır dokudum / Kurban olam köylerine Türkiye’m

***

Ben deli miyim deli Döner derler adıma / Varamadım ben Türkiye’min tadına / Karış karış memleketim yurduma / Kurban olam milletine Türkiye’m..”

Yeniden şu kanlı Kurban Bayramı görüntülerine dönersek, sadece çocuklar ve gençleri değil, yetişkinleri de şairlerimizin bile esinlendiği tarihsel gelenekten soğutmaya aday “kurban gösterileri”ne karşı önlem alma zamanı çoktan geldi, geçiyor… işte bu deyiş de benden kurban kesenlere;

“Kurban olam a dostlar

Kesin ama belli etmeyin,

Hele ki parklarda, sokaklarda,

Kurbanın kutsallığını incitmeyin...”