“40. yaşıma hapiste giriyorum” diyor İlya Yaşin el yazısı ile kaleme aldığı mektubunda ve ekliyor:         

“Gençlik yıllarımda yaptığım biricik şey bağımsız basın için mücadele vermek ve Çeçen savaşı karşıtı gösterilerde yer almaktı. Öğrenci hareketlerine dahil oldum ve sonra demokratik muhalefete girdim. Yolsuzlukları araştırıyor, sivil haklar bayrağı açıyor, seçimlere katılıyordum. 40 yaşımda farklı bir ülkede yaşayacağımı hayal etmiştim. Rusya hayalimdeki o ülke olmadı. Toplum sanki Orwell’in 1984 romanında tarif ettiği korkunç devlet distopyası deneyine tabi tutuluyor.‘Savaşı durdurun’ diyen yurttaşların hapse atılacakları en kötü düşlerde bile aklıma gelmezdi.

Benim Avrupa’daki yaşıtlarım milletvekili, bakan ve devlet başkanları oluyorlar. Bizde ise devlet başkanı fiiliyatta hep aynı: Putin…

Putin’in devlet başkanlığı süresince ben seçimlere girmekten devamlı engellendim. Gösterilerde daima dayak yedim. Eleştirilerimden ötürü habire gözaltına alındım. Muhalefetteki yol arkadaşlarım ya Boris Nemtsov gibi Kremlin yamacında kurşunlandı, ya Navalni, Kara Murza misali zehirlendi….”

KRAL ÇIPLAK

Anladınız. Muhalif Yaşin’in suçu Ukrayna savaşına karşı çıkmak. 

“Rusya’nın itibarını zedelemek” ve “Rus orduları cephede savaşırken içerde siyasi gerilimi arttırmak” gerekçeleriyle geçtiğimiz Aralık’ta 8,5 yıl hapis cezasıyla içeri atılmış. 

Hücresinden izlediği geçen haftaki isyan denemesinin ardından özetle şimdi “Soruyorum” diyor: “Ordunun itibarına kim acaba darbe vurdu? Ben mi? Yoksa bir kenti (Rostov) ele geçiren, askeri uçaklara ateş açan, komuta zincirini tahkir eden Prigojin mi?”

Yaşin’in Repubblica gazetesine ulaştırmayı başardığı satırlar, okuduğum en etkileyici hapishane mektuplarından biri. Çünkü tüm sistemi faş ediyor ve “kral çıplak” diyor.

Ortak akıla, diyaloğa, konsensüse hiç geçit vermeyen saray/Kremlin iktidarının en yaman açmazlarını, tüm çıplaklığı ile teşhir ediyor.   

Paralı ordu Wagner’in patronu Prigojin isyanınn nelere yol açabileceği henüz belirsiz. Göya isyan bitti. Ve de göya Prigojin Belarus’a sepetlendi. 

Ancak ne Prigojin’in akıbeti belli, ne orta vadede Putin’in…  

Osmanlı’nın başıbozuk isyanlarını çağrıştıran kalkışma, kocadıkça dişleri yalnız İlya Yaşin gibi sivil muhaliflere geçen Putin’in Prigojin örneği bir eşkıya karşısında ezberinin bozulduğunu gösterdi. 

JEOPOLİTİĞİN ÖZELLEŞTİRİLMESİ

2014 Kırım işgalinden bu yana Rusya’da “jeopolitiğin özelleştirilmesi” denen bir olgu ve bu olgunun yol açtığı bir “vahşi Batı hesaplaşması” yaşanıyor. 

Ülkedeki tek paralı ordu Wagner değil. 

Uzmanlar Wagner haricinde 30’a yakın “PMC/ özel askeri şirket”ten bahsediyor. 

İşler o raddede ki, Kutupta petrol arayan enerji devi Gazprom bile bir PMC kurmuş.

Büyük oligarklar ve valilerin bu özel ordu işinde olduğu, hatta savunma bakanı Sergey Şoygu’nun dahi bir PMC’si olduğundan dem vuruluyor. 

Bir savunma bakanı neden özel orduya ihtiyaç duyar ki? 

Rakiplerine belli ki “gücün kadar konuş!” demek için… 

Orduda sevilmemesine, batağa saplanan Ukrayna savaşının baş müsebbiplerinden biri olmasına, son olarak dünyanın önünde Prigojin’in küfürlerine muhatap kalmasına rağmen, Şoygu tek fiske yememişçesine yerinde oturuyor. 

Son yıllarda Putin’in, ağırlıklı olarak bu büyük güç merkezlerini dengelemeye çalıştığı anlaşılıyor. 

Rusya’ya bundan böyle bu yüzden “mafya devleti” gözüyle bakan, sadece ucunu gördüğümüz aysbergin altında büyük çete savaşlarının sürdüğünü ve son kalkışmanın da su yüzündeki örnek olduğunu söyleyen çok.                   

Sürgündeki satranç ustası Garri Kasparov’un iddiası örneğin bu yönde. 

Prigojin isyanıyla Kasparov, Putin’in “güçlü lider” imajının yerle bir olduğunu belirtiyor ve “Rus tarihinden ders alacaksak” diyor: “başarısızlıkla biten tüm büyük savaşların ülkede alt üst oluşla sonuçlandığını unutmayalım!”

PANDORA’NIN KUTUSU

1905’te hüsranla biten Rus Japon savaşını takip eden 1917 devrimi ve Sovyet döneminde yitirilen Afganistan savaşı sonunda çöken Berlin Duvarı, “Rus tarihinden” çıkarılan bu derslere hep örnek sayılıyor. 

Bunlar kısmen muhaliflerin temenni ile karışık beklentileri olabilir. ..

Ama 70’lik Putin’in çok bariz bir çöküşe geçtiği ve bir Pandora kutusunun açıldığı da bir gerçek. 

Kanayan yara Ukrayna savaşı, “Putin’in istikrar mitos”unu sonlandırdı.

Çeyrek asırdır Kremlin’e hükmeden lider, bundan böyle içerde kimin… kimin ensesinde olduğu belli olmayan bir gölge oyununu yönetecek ve her seferinde büyüyen, muhataplarıyla mesafeleri açan masalarda –fiziken de gördüğümüz üzere!- büsbütün yalnızlaşacak.