\n\n\n

Başbakan laiklik üzerin de ne zaman ağzını açsa -malum- “Kişi laik olmaz, devlet laik olur!” diyor. Arap ülkelerine de bu nev’i şahsına münhasır “laik bireylerden arındırılmış devlet laikliğini” ihraç etmek peşinde. “Arap Baharı gezisinin” gazıyla şimdi orda burada bu yeni laiklik tanımı sorgulanmaksızın baş tacı edilip, dolaşıma sokuluyor.

En son anayasa hukukçusu Prof. Ergun Özbudun’dan okudum…

Yeni anayasa sürecine RTE’nin Araplara yaptığı laiklik yorumunun ışık tutacağına işaret eden gazetelerde; “kişi laik olmaz, devlet laik olur!” ifadesini yorumlayan Prof. Özbudun: “Bunun adı ‘pasif laiklik’tir” diyor:

“Başbakan’ın tarif ettiği laiklik tam işte evrensel laikliğin tarifidir…”

Sokaktaki adam hadi neyse de... koskoca bir anayasa hukuku profösörü; “evrensel laikliğin tarifi budur!” filan demiyor mu, hasta oluyorum…

‘İnsan’sız dünyevileşme olabilir mi?

İsterseniz yakından tanıdığım İtalya’ dan örnek vereyim…

“Laiklikle” sürekli savaş halinde yaşayan Vatikan’a ev sahipliği yapan Çizme’de “Ben laik bir insanım”; “Falanca laik bir politikacıdır”; “Filan gazeteci laik görüşlüdür!” ifadelerine çok rastlarsınız.

İtalya’da devlet laikliğinden ziyade, konu hatta hep böyle, daha çok “insan” temeli üzerinden tartışılır.

Eski Yunan’dan gelen kavramın kökeninde de zaten insan var: “laikos=halk”…

Sözcük kökenindeki “laicos”; bir “devlet aygıtı” ya da “devlet bürokrasisi” anlamına gelmiyor.

“Ayos/agios” olarak ifade edilen “kutsal”dan ayrışan, gereğinde ondan mesafe alan/alabilen… “halka ait olan” anlamını içeriyor. Yani “kutsala ait olmayan”, “insana ait olan” demek oluyor. Özetle “dünyevileşeni”, “dünyevi olanı” ifade ediyor.

Zaten başka türlüsü düşünülebilir mi?

“Kişi/insan” içermeyen bir “dünyevileşme” mümkün olabilir mi?

Papa ve kilisenin-boşanma, kürtaj, ötanazi, kök hücre araştırmaları, tedavileri gibi konularda ısrarla süregiden- baskılarına karşı, “laiklik mücadelesini” günlük yaşam içinden sürdürmek zorunda kalan bir İtalyan; “Ben laik bir insanım!” dediğinde peki neyi ifade ediyor?

Şunu: “Özel hayat alanım içersinde ben, ‘din’ ve ‘dinle’ ilgili hiçbir kuralın sızmasını/bunun bana dayatılmasını istemiyorum. Ve dini siyasetten tümüyle bağımsız olmak istiyorum. Kilise; ne benim özelime, ne devlet işlerinin alanına karışsın!”

“Laiklik”; İtalya’da işte bu “dini kurallardan tam bağımsızlık” talebini böyle uluorta ileri sürebilmektir.

“Demokrasi” de buna olanak veren rejimin adıdır.

Özgürlüğün diğer adı

Peki… Bunları söyleyen, bunları ileri süren bir insan, illa dinsiz mi demektir?

Hayır.

İtalyan örneğinden devam edecek olursak…

“Dinsiz” ya da “dine kayıtsız kalan/agnostik” çok insan tanıdığım gibi, dini inançları güçlü ama sapına dek “laik” pek çok kişi de tanıdım İtalya’ da…

“İnançlı laikler”, “din” ile aralarına, kiliseyi, din adamlarını, dini siyasileştiren ya da dini kendi emellerine alet eden siyasetçileri sokmak istemiyorlar.

Dini, yalnızca kendi anladıkları gibi, kendi inançları doğrultusunda bildikleri gibi yaşayabilmek için… her çeşit “manipülasyon” ya da “araçsallaştırmadan” arındırılmış bir ortam yaratılmasını talep ediyor; “laik değerleri” böyle “nötr” bir alanın yaratılabilmesi için savunuyorlar.

“Din”le, cemaat yasalarına boyun eğen bir ilişki değil, “özgür” bir ilişki kurmak/kurabilmek istiyorlar…

Laikliğin özünde kısacası -yerleşmiş hiyerarşinin her türlüsünü red eden- “özgür birey” var.

Laiklik, başka deyişle “özgürlüğün” diğer adı oluyor.

Laikliğin yeşermesi ve yaşayabilmesi için öncelikle “birey özerkliklerinin korunabilmesi” şart.

Ne var ki “bireysel özgürlükler/özgürlük”; bizde hiçbir dönemde önemsenen, benimsenen, tartışılan kavramlar olmadı.

Bizim toplumumuzda “birey” kendi başına değer ifade etmiyor.

“Laiklik” baştan beri Türkiye’de, “birey” yerine; “din devlet işlerini birbirinden ayırmak” ve son kertede sadece “devlet” üzerinden tanımlanmış olduğu için; şimdi devleti ele geçiren sözümona kendi laikliğini en ufak bir engelle karşılaşmaksızın sonuna dek empoze ediyor/edebiliyor…

Laiklik konusunda artık Başbakan ne derse o!

Majestelerinin hukukçuları da -Ergun Özbudun gibi- çıkıp, “şak, şak!”; “Budur! Evrensel norm bu!” diye alkış tuttular mı tamamdır.

Bize ağzımız açık yalnız seyretmek düşüyor.

Elimizden ne yazık ki hiçbir şey gelmiyor. Hiçbir şey.

BAŞSAĞLIĞI: Doğan Yurdakul ve ailesine en derin başsağlığı dileklerimi iletmek isterim. Hastalığının en ağır günlerinde eşinin yanında yüreğini hafifletemeyen; yaşam arkadaşının yakınlığından, sıcaklığından mahrum bırakılan Güngör Yurdakul, ışıklar içinde yatsın.

\n\n