Soru: 8/5/1982 doğumluyum. 1/9/2007 yılında özel bir maden işyerinin yeraltı işinde çalışmaya başladım. Halen çalışıyorum. Maden yeraltı işinde çalışanlara yıpranma verildiğini biliyorum. Ama kanun sonradan değişmiş. Ben hangi koşullarda emekli olurum ve ne kadar yıpranma verilerek erken emekli olurum? Samet K.

Maden işyerlerinin yeraltı işlerinde çalışanların emeklilik koşulları, sosyal güvenlik kanunlarında yaşlılık sigortasından aylığa hak kazanma özel koşulu olarak düzenlenmiş. Diğer bir ifadeyle, madencilerin emeklilik koşulları gerek 506 sayılı kanunun mülga 60. maddesinde gerekse 5510 sayılı kanunun 28. maddesinde özel düzenleme şeklinde yer almış. Maden işlerinin yeraltı işlerinde çalışanların yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarının tespitinde belirleyici unsur, sigortalıların maden işyerlerinde çalışmaya başladıkları tarihtir. Maden işyerinde çalışılmaya başlanan tarihin 2008/Ekim;

• Öncesi olması halinde, sigortalıların aylığa hak kazanma koşulları 5510 sayılı kanunun geçici 9. maddesinin beşinci fıkrasına (506 sayılı kanunun mülga 60. maddesinin B ve D bendinin (b) alt bendi) göre:
• En az 20 yıllık sigortalılık süresi + bu işlerde sürekli olarak en az 5000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemek veya,
• En az 25 yıllık sigortalılık süresi + bu işlerde münavebeli olarak (sadece Türkiye Taşkömürü Kurumu’nda çalışanlar için geçerli) en az 4000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemek veya,
• 50 yaşını doldurmak ve çalışmalarının en az 1800 gününü maden işyerlerinin yeraltı işlerinde geçirmiş olan sigortalılardan; sigortalı olarak işe giriş tarih 8/9/1999’dan;
• Önce olanlara 5000 gün veya 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 gün,
• Sonra olanlara ise 7000 gün veya 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 prim gün, koşullarıyla yaşlılık aylığı bağlanıyor.

Yıpranma payı olarak yeraltı işlerinde geçen çalışmaların 1/4’ü prim ödeme gün sayısına ilave ediliyor.

• Sonrası olması halinde, 5510 sayılı kanunun 28. maddesinin altıncı fıkrasına göre; en az 20 yıllık sigortalılık süresi + 50 yaş + en az 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemek gerekiyor.

Yıpranma olarak maden işlerinin yeraltı işlerinde geçen prim ödeme gün sayılarına, bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için 180 gün, fiili hizmet süresi zammı ekleniyor. Fiili hizmet süresi zamları; prim ödeme gün sayılarına eklendiği gibi, bu işlerde en az 1800 gün çalışmış olmak koşulu ile emeklilik yaş hadlerinden de düşülüyor.

Maden işyerlerinde çalışmaya başladığınız tarihin 2007 yılı, yani 2008/Ekim öncesi olması ve özel bir maden işyerinde çalışmanız nedeniyle emeklilik koşullarınız;

• 20 yıllık sigortalılık süresi ve en az 5000 gün veya,
• 50 yaşını doldurmak ve en az 1800 gün yeraltı maden işyerinde çalışmak kaydıyla; en az 7000 gün veya 25 yıllık sigortalılık süresi + en az 4500 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödemek.

En yakın emeklilik tarihinizin; henüz 42 yaşında olmanız ve sigortalılık başlangıcınızın 2007 yılı olması nedeniyle, 20 yıllık sigortalılık sürenizin dolacağı 2027 yılı olduğu anlaşılıyor. 2007 yılından beri bu işyerinde çalıştığınız göz önüne alındığında, 5000 prim ödeme gün sayısı şartının yerine geldiği de anlaşılıyor. Bu durumda, emeklilik için sigortalılık süresi şartının yerine geleceği 1/9/2027 tarihini beklemeniz gerekiyor.

BELDE BELEDİYE BAŞKANLIĞI YAPTIM. TAZMİNAT HAKKIM VAR MI?

Soru: Emekli Sandığı’ndan 2005 yılında emekli oldum. 2009 yılı mahalli seçimlerinde belde belediye başkanı seçildim ve görevim 2014 yılında son buldu. Şu anda herhangi bir işte çalışmıyorum. Benim yeni yapılan düzenlemelerle makam ve görev tazminatı alma hakkım var mıdır? Bayram Y.

Belediye başkanlarıyla ilgili olarak 7417 sayılı kanunla 5510 sayılı kanuna ek 21. madde eklendi ve 2023 yılı ocak ayı ödeme dönemi itibarıyla uygulanmaya başlandı. Madde ile 2008/Ekim öncesi veya sonrası ayrımı yapılmaksızın seçimle işbaşına gelip en az iki yıl belediye başkanlığı yapanlardan, emekli aylığı bağlanan veya bağlanacak olanlara herhangi bir yaş veya prim gün sayısı aranmadan, fiilen yaptıkları belediye başkanlığı türüne göre makam ve buna bağlı temsil veya görev tazminatı ödeneceği öngörülmüş. Bu tazminatlar, maddede belirtilen şartları haiz olanlara 2023/Ocak ayından itibaren emekli aylıklarıyla birlikte ödenmekte. Söz konusu makam ve görev tazminatı için Sosyal Güvenlik Kurumu’na müracaat etmeniz gerekiyor. Emekli belde belediye başkanlarına 1/1/2024 tarihi itibarıyla ödenmekte olan makam tazminatı 1.141.31 TL, görev tazminatı tutarı ise 5.706.53 TL’dir.