Cumhuriyetimiz 100 yaşında. Aydınlanma hedefinde yüzyıllık mücadele sürüyor, sürecek. Türkiye’yi egemen bir ulus, çağdaşlık seviyesine taşıyan Atatürk’e, devrimlerine minnetle en büyük bayramımız 29 Ekim’i bir kez daha yurttaşlar olarak coşkuyla kutladık. Siyasilerin toz duman kavgaları, 29 Ekim ruhunu, Atatürk’ü görmezden gelerek unutturmaya çalışanların gölgeleri yine başarısızlığa uğradı. Ulus olarak Cumhuriyet mirasının savunucularının gücü bir kez daha görüldü. Atatürk’ün izinde Cumhuriyet meşalesinin ilelebet süreceği mesajı; genci ve yaşlısıyla milyonlar tarafından, egemenliğin sahibi milletçe meydanlarda hep birlikte haykırıldı. Umutsuzluk değil umut, vazgeçmek değil mücadele duygusu bizi bize hatırlattı.

Gazetemizin, Cumhuriyetimizin 100. yılına özel hazırladığı arşivlik 100 sayfayı aşkın özel gazetelerimize gösterdiğiniz yoğun ilgi için çok teşekkür ederiz. Ülkemizin geçmişi ve bugününe ışık tutan, konularında önde gelen isimlerin yazı ile değerlendirmelerine de yer verilen çalışma, Cumhuriyet’in her bölümünden arkadaşlarımızın yoğun emeğiyle hazırlandı. Bu çalışmayı yaparken arşivimizdeki tarihe ışık tutan haberler, görüntülere bakarken, bize ulaşan mesajları sayfalara aktarırken içimizdeki heyecan büyüktü. 100. yıla özel gazeteleri “Cumhuriyeti en iyi Cumhuriyet anlatır” diyerek duyurduk. Çünkü adını Atatürk’ün koyduğu, Cumhuriyetle neredeyse yaşıt gazetemizin bağımsız, laik, demokratik hukuk devleti ilkesi çerçevesinde tutumu net, çizgileri belli. 

BÖLGESEL DENGELER

Yeni yüzyıla girerken Türkiye yine zorlu bir denklemin ortasında. Ortadoğu’daki gelişmeler ABD’nin Avrupa’yı da iteleyerek alevlendirdiği Rusya-Ukrayna savaşını gölgede bırakmış halde. İsrail’in ağır bombardımanı altındaki Gazze’de insani kriz derinleşiyor. Uluslararası toplumda ise yuvarlak ağızdan mesajlar birbirini izliyor. Hamas’ın 7 Ekim’deki İsrail’e yönelik saldırısı, buna İsrail’in amansız yanıtının ardından Ankara’nın kullandığı itidalli dil ise keskin bir dönüşte. Cumhuriyetin 100. yılının kutlandığı 29 Ekim’den bir gün önce İstanbul’da Filistin’e destek mitingi yapan iktidar cephesi, Tel Aviv’e dozu daha da sertleştirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İsrail biz de seni savaş suçlusu olarak dünyaya ilan edeceğiz” dedi. Daha önce de ABD, AB’nin aksine Hamas’ı terör örgütü olarak görmediklerini söylemişti. Gelişmelerle birlikte Ankara-Tel Aviv hattında ilişkiler yeniden buzdolabına girecek gibi. Erdoğan’ın tutumunun arkasında  yerel seçimler öncesi iç siyaset hesapları olabileceği, aynı şekilde Netanyahu yönetiminin de benzer politika izleyebileceği yorumları yapılıyor. İsrail’in, ABD başta olmak üzere Hamas’ı terör örgütü kabul eden ülkelere Ankara’ya baskı çağrısında bulunması da olası.

İnsani krizin olduğu her yerde insanlığa yakışır çıkışlar mutlaka gerekli. Aynı zamanda bunu yaparken kendi ulusal güvenliğinizi, bölge dengelerini, şartlarınızı, ihtiyaç duyduğunuzda işbirliğine gireceğiniz cepheleri iyi değerlendirmek de...

Ortadoğu coğrafyasında dengeler hep kaygan. Din, mezhep, etkinlik mücadelesi kaynaklı karmaşık bir yapı... Uluslararası ticaret yollarının kesiştiği, enerji zengini bölge, ABD’nin “yeşil kuşak” planlarının adresi olurken “Arap Baharı” süreciyle çalkalanıp durdu. Arap dünyasının bir zamanlar en güçlü aktörü Mısır artık eskisi gibi değil. Şimdilerde yine İsrail-Filistin arasında arabuluculuk çabalarına liderlik yapsa da Gazze’ye açılan sınır kapısından yardımların girişine izin verilmesi konusunda bile eli yetersiz. 

Körfez’in Sünni liderliği koltuğundaki Suudi Arabistan ve Kudüs’te İslam dünyasının kutsallarının koruyucusu olarak görülen Ürdün liderliği de Filistinlilerle birlik mesajı veriyor ancak temkinli söylemdeler. Afganistan’da Taliban, Filistin’de Hamas’la Batı arasında arabuluculuğa soyunan Katar da benzer tutumda. Batı’dan bu zengin Körfez ülkesinin arabuluculuğuna övgüler gelse de İhvancı çizgideki Hamas’a liman olduğu eleştirileri artıyor. Bir de üstüne Hamas’a destekteki Şii İran’a karşı Sünni Körfez duruşu var. Bölgedeki Sünni monarşiler halk isyanlarının kendilerine dönebileceği kaygısında. Olası yeni bir Filistin göçünün yansımaları konusunda da tedirginler. Hepsi de ABD ile yakın ilişkiler içerisindedir. 

DIŞ SİYASETİ İÇE HAPSETMEK...

Arap, İslam coğrafyasındaki birlik olamama hali İsrail’e yarıyor. Batı cephesi geleneksel müttefiklikle İsrail’e karşı sessiz. Arada İspanya, Yunanistan gibi solun biraz daha güçlü olduğu yerlerde tepkiler duyuluyor, İngiltere gibi Müslüman nüfusun yoğun olduğu ülkelerde protestolar düzenleniyor. Ortadoğu’da haritalar mı değişiyor, savaş mı yayılıyor derken Türkiye; yeni yüzyılına sınırlarına uzanan ağır sorunlarla giriyor. Arap dünyasının Türkiye’yi nasıl değerlendirdiğini, bölgeye liderlik ya da arabuluculuk çabalarına nasıl baktığını iyi okumak gerek. İktidarın Suriye ve Mısır politikalarıyla yaşanan zorlu süreçler hafızalarda. İç siyasi hesapları dış siyasete kurban etmemek, diplomatik gücü kaybetmemek önemli.