İstanbul Havalimanı uçuşa, Kuzey Marmara Otoyolu, Yavuz Sultan Selim Köprüsü kar nedeniyle ulaşıma kapandı. Batıda, zarar işletmeyi yapan şirketlere yazılıyor. Türkiye’de ise çalışmayan günlerin faturası da halka yükleniyor.  

Kamu Özel İşbirliği Projeleri son yıllarda Türkiye’nin en çok tartıştığı konular arasında. AKP iktidarının “Devletin kasasından tek kuruş çıkmadan yapıldı” iddiasıyla savunduğu mega projelerin, Hazine’ye yükünün bugünkü kurla hesaplandığında 160 milyar TL’ye yakın olduğu belirtiliyor.

Bu projelerin çoğunluğunu yıllardır iktidarın vazgeçemediği müteahhitler Cengiz-MAPA- Limak- Kolin-Kalyon gerçekleştiriyor. Yolcu ve gelir garantili havaalanı, otoyol, köprü, tünel projelerinin kazananı hep bu beş müteahhit, kaybedeni ise geçse de geçmese de, gitse de gitmese de faturayı ödeyen vatandaş oluyor.  

Başkent Üniversitesi İktisat Programı Bölüm Başkanı ve eski Devlet Planlama Teşkilatı Planlama Uzmanı Prof. Dr. Uğur Emek, bu projeleri yakından izleyen bir bilim insanı. 

Emek’e İstanbul’da yaşanan kar felaketinde bu projelerin en önemlileri arasında yer alan İstanbul Havalimanı ve Kuzey Marmara Otoyolu’nda yolcuların ve vatandaşın yaşadıkları rezaleti sorduk. “Ulaştırma işi bir kamu işidir ve 7/24 verilmek zorundadır” diyor Emek. “Devlet kamu hizmetini ya kendisi sağlar ya da özel sektöre gördürür. Bu iki projede Yap-İşlet-Devret (YİD) sözleşmeleriyle hizmet, özel sektöre gördürülmektedir” diyen Emek, yol ve köprüde Karayolları Genel Müdürlüğü, havalimanında ise Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin performans denetimi gereği oluşan zararı tazmin etmeleri için şirketlere ceza vermesi gerektiğini belirtiyor. Vatandaşa da önerilerde bulunarak şu hatırlatmaları yapıyor:

- YİD projelerinde işletme sorumluluğu özel şirketlere aittir. Kamu standart belirler, performans standart altında kalırsa şirketlere idari para cezası verilir. İstanbul Havalimanı’nı ve Kuzey Marmara Otoyolu’nu yapan firmalar görev kusuru işlemiştir. Bu nedenle Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Karayolları Genel Müdürlüğü aracılığı ile vatandaşa tazminat ödenmesi gerekir. 

- İnsanlar, İstanbul Havalima-nı’nda mahsur kaldı. Sivil havacılık uluslararası kurallara bağlıdır. Yolcular havayolu şirketlerine dava açabilir. İstanbul Grand Airport (İGA) şikâyet edilerek zarar istenebilir.

CEZA ÖDEMEK ZORUNDALAR

- Kuzey Marmara Otoyolu’nu her şartta 7/24 kullanıcıların hizmetine amade tutmak zorundasınız. Normal günlerde başarı diyorsun, ödülünü alıyorsun. Yeterli sayıda araç geçmeyince garanti ödemesi alıyorsun. Hizmet sunmadığında da cezayı ödemek zorundasın.

- İnsanlar, Kuzey Marmara Otoyolu’na girdi, geçiş ücreti ödedi, benzini boşuna gitti, üşüdü, aç kaldı. Yolda kalan kamyonlar ve TIR’lar nedeniyle tedarik zincirleri çöktü. Karayolları bana danışmadan benim adıma o şirketle sözleşme imzalıyorsa hizmet alamadığım dönem için de bana cezayı ödemek durumunda. 

Emek, “Yunanistan’da otoyol işleten özel şirketin tazminat yükümlülüğü var, yolu açamadığı için yolda kalan araç başına 2 bin Avro ödeyecek!” sözleriyle bir de örnek veriyor.

Türkiye’de ise şu ana kadar böyle bir ceza gündeme gelmiş değil. Gözde holdinglerin köprüde günlük 135 bin araç, İstanbul Havalimanı’nda 2030’e kadar 6.3 milyar Avro yolcu/gelir garantisine sahip olduğu düşünülürse ceza ne kelime, onlar karda bile “kâr”dalar!