Adına ister “Kürt Sorunu” deyin, ister “Terör Sorunu”, isterseniz ikisini birden kullanın, Türkiye’nin önünde “Kürt kimliğini” kullanan ve yıllardır süren bir terör sorunu var.

Sorunun çözümünü engelleyen faktörlerden biri Türk ve Kürt kimliklerinin “ayrılıkçı bir biçimde” kullanılması.

“Ayrılıkçı biçimde kullanma” derken sadece siyasal anlamda bir ayrılıkçılığı kastetmiyorum…

Toplumsal ve kültürel açıdan da, “ayrılıkçılığı” ve “düşmanlaşmayı” kastediyorum:

Bir başka deyişle, Kürtler arasında Türkleri düşman gören, Türkler arasında da Kürtleri düşman gören yanlış bir milliyetçilik anlayışından söz ediyorum.

Kültürel içerikli bir kavram olan “kimlik”, biri din biri milliyet olmak üzere iki damardan beslenir:

İnsanlar kendilerini içine doğdukları aile ve toplum tarafından belirlenen “milli” ve “dini” kimliklerle tanımlar.

Bu tanımlamalarda sorun yok, herkesin kendine özgü bir milli ve dini kimliğe sahip olması doğal.

Sorun çıkaran tutum ve davranış, kendi kimliğini öteki kimliklerden farklı ve üstün görmekten ve başka kimlikleri yabancılaştırarak düşmanlaştırmaktan kaynaklanıyor.

Kimlik bilinci “demokratik” yani eşitlikçi ve özgürlükçü ise sorunu çözmek daha kolay…

Ama bu bilinç eğer “antidemokratik”, yani dışlayıcı, düşmanlaştırıcı ise sorunun çözümü zor, hem de çok zor!

***

Kimliğe dayalı terör, sadece dinden ya da sadece milliyetten kaynaklanabilir veya her ikisinin üst üste binmesiyle daha keskin bir “farklılığı” yansıtabilir.

Bernard Lewis’in yeni çıkan son kitabı “Notes On A Century, Reflections Of A Middle East Historian” (Bir Yüzyıl Üzerine Notlar, Bir Ortadoğu Tarihçisinin Düşünceleri) adını taşıyor. (Viking, 2012)

Lewis’in bu son kitabı da çok ilginç, Ortadoğu’nun pek çok güncel sorunu hakkında önemli görüşler içeriyor; örneğin, Türkiye’nin PKK sorunu ile İngiltere’nin IRA sorununu karşılaştırıyor. (ss.67-68)

Bu karşılaştırmada, IRA ile İngilizler arasındaki farkın sadece milliyetten değil, aynı zamanda dinden de kaynaklandığını ve Protestan İrlandalıların, Protestan olan İngilizlerle iyi geçindiklerini, sorunun Katolik İrlandalılarla İngilizler arasında olduğunu vurguluyor…

Bu nedenle, IRA örneğinin Türk-Kürt veya Arap-Kürt çatışmaları için geçerli olmadığını ancak Sünni-Şii çatışması açısından bir karşılaştırma yapılabileceğini söylüyor.

Burada önemli olan Lewis’in, ayrılıkçı terör açısından din farklılığına dikkat çekmesi!

Bu çerçevede, Başbakan Erdoğan’ın, PKK için, Yezidi veya Zerdüşt demesi, bir kez daha son derece yanlış bir politika olarak ortaya çıkıyor:

Eğer sorunu uzun vadede, barış ve demokrasi içinde, birlikte yaşama iradesi ile çözeceksek, milliyet bağlamındaki farklılıklara bir de din bağlamındaki farklılıkları (hem de zorlama ile) eklemek çözümü kolaylaştırıcı değil, zorlaştırıcı etki yapacaktır.