Mültecilere ilişkin AB-Türkiye Geri Kabul Anlaşması’nın (EU-Turkey Readmission Agrement) kesinleşmesiyle birlikte Türkiye, kendi sınırlarından Yunanistan, Bulgaristan, Güney Kıbrıs gibi ülkelere kaçak geçiş yapmış göçmenleri geriye kabul edecek. Anlaşmaya göre bunlardan Suriyeli olanların sayısı kadar Suriyeli AB ülkelerine gönderilecek, Suriyeli olmayanlar ise uçak bedelleri AB tarafından ödenerek geldikleri ülkelere iade edilecek.
Son açıklanan resmi rakamlara göre ülkemizde 2.733.784 Suriyeli “misafir” bulunuyor. “Misafir” diyoruz çünkü Suriye vatandaşları, Türkiye’nin “soğuk savaş” yıllarından kalma 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Cenevre Sözleşmesi’ni coğrafi kısıtlama ile kabul etmesi nedeniyle, “mülteci” olarak kabul edilememektedir. Bu sınırlamaya göre Türkiye, sadece Avrupa ülkelerinden gelen ve dini, ırkı, milliyeti, belirli bir toplumsal gruba üyeliği ve siyasi düşünceleri nedeniyle takibata uğrayacağı korkusu ile iltica talebinde bulunanlara mülteci statüsü verebilmektedir.

***

Avrupa ülkeleri dışında Türkiye’ye iltica talebinde bulunan kişilerin durumu Birleşmiş Milletler Mülteci Yüksek Komiserliği (BMMYK) ile birlikte değerlendirilmekte ve uygun bulunmaları halinde üçüncü bir ülkeye geçişleri sağlanmaktadır. Buna bağlı olarak Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 91. Maddesi 22.10.2014 tarihinde geçici korumaya ilişkin bir yönetmelik yayımlamıştır.
Geçici Koruma Yönetmeliği Geçici 1. maddesine göre bu yönetmelik, Suriyeli sığınmacıların yanı sıra Suriye’den kaçan vatansız kişiler ve mülteciler için uygulama alanı bulmaktadır. Böylelikle söz konusu yönetmelik kapsamında “geçici koruma statüsü” verilmektedir. Geçici Koruma Yönetmeliği, Suriye’deki iç savaşın kısa sürede sona ereceği, Türkiye’deki Suriyelilerin de ülkelerine geri dönecekleri hesabına göre hazırlanmıştır. Ne var ki bu hesap tutmamıştır. Tam tersine BMMYK verilerine göre 2014 yılı sonunda 1.805.255 olan Suriyeli sığınmacı sayısı 928.529 kişi artmıştır.

***

Suriye’deki savaş bir şekilde sona erse bile sığınmacıların çok büyük çoğunluğu için geri dönüş olanakları kent, kasaba ve köylerdeki yıkımlar nedeniyle fiziki olarak ortadan kalkmıştır.
Avrupa Birliği ile yapılan anlaşma çerçevesinde yapılacak uygulamaların yalnızca “kaçakları” kapsaması ve AB ülkelerinin çoğunluğunun “mülteci karşıtlığı” nedeniyle Türkiye’deki Suriyelilerin sayısı büyük ölçüde sabit kalacaktır.
“Sabit” sözcüğü aslında doğru değildir. Çünkü Suriyelilerin doğum oranının yüzde 3.1 olduğu bilindiğine göre 2.700.000 sayısı temel alındığında beş yıl sonra ülkemizdeki Suriyeli sayısı 3.145.263’e ulaşacaktır. Türkiye İstatistik Kurumu 2021’de Türkiye nüfusunun 82.816.250 kişi olacağını öngörmektedir. Buna göre aynı yılda nüfusumuz içindeki Suriyelilerin oranı yüzde 3.8’i bulacaktır.
Bu oran yakın bir gelecekte ülkemizde nüfusça güçlü bir Suriyeli-Arap azınlığın tüm sorunlarıyla karşımıza çıkacağı anlamına gelmektedir. Dolayısıyla bugün “geçicilik” esas alınarak uygulanan çözüm yöntemleri, yerini “kalıcılık” gerçeği göz önünde bulundurularak yeni baştan ele alınmalıdır.
Huzur içinde yaşamak istiyorsak tabii...