Tarih, ideoloji ihracatlarının başarılı ve başarısız olduğunun örnekleriyle doludur. Hiçbir halk, kendisine dışarıdan “dikta” edilen bir ideolojiyi tam anlamıyla kabul edemez. Kıbrıs özelinde bakacak olursak Kemalizm, Türkiye’de doğmuş bir ideoloji olsa da Kıbrıs’a ihraç edilmiş değildir. Kıbrıs Türk halkı, tarihsel süreç içerisinde kendi iradesiyle Kemalizmin temel esaslarını içselleştirmiş ve benimsemiştir. 

1878’de İngilizlerin Kıbrıs’a ayak basması, adadaki iki büyük toplum için farklı anlamlar ifade ediyordu. Kıbrıslı Rumlar için bu, Enosis’e kapı aralayacak bir fırsattı. Kıbrıs Türkleri için ise “Anavatan”dan tam anlamıyla olmasa da bir kopuş, hatta daha kötüsü, Kıbrıs Rumlarının yıllardır düşledikleri Enosis hayallerinin gerçekleşmesi, Kıbrıs’ın bir Yunan adasına dönüşmesi ihtimalinin doğmasıydı. Kıbrıs Türklerinin kaygısının oldukça doğru olduğu, 1955’te Yunanistan destekli EOKA terör örgütünün adada terör dönemi başlatmasıyla ve 1960’ta kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kıbrıs Rum liderliğinin Türklere yönelik tertiplediği sistematik saldırılarla 1963’te fiilen yıkılmasıyla daha da net görülmüş, Kıbrıslı Türkler, 1974’e kadar varoluş mücadelelerini kararlılıkla sürdürmüşlerdir. 

1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’nın ardından ise Kıbrıs Türk halkı ilk devlet inşası deneyimini yaşayarak 13 Şubat 1975’te Kıbrıs Türk Federe Devleti (KTFD)’ni kurmuş, bu devletin anayasasının ilk maddesinde şu ifadeye yer verilmiştir “Kıbrıs Türk devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Cumhuriyettir”. Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere KTFD anayasasının ilk maddesinde, Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli kuruluş felsefelerinden biri olan “Laik ve sosyal hukuk düzeni” ifade edilmektedir. Yani Kıbrıs Türk halkı, ilk devletleşme sürecinde Atatürk’ün ilkelerini ve vizyonunu açıkça anayasal sistemine yerleştirmiştir (Balyemez, 2024 s.58).

ANAYASA VE DEVRİMLER

KTFD sekiz yıl kadar sonra, bağımsızlık ilanının tek çözüm haline gelmesi neticesinde 15 Kasım 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) kurulmuş ve bu anayasanın birçok maddesinde de Atatürk ilke ve devrimlerine bağlılık vurgulanmıştır. Örneğin, anayasanın milli eğitimin temel ilkelerinin ikinci bölümündeki 16. madde şu şekildedir; “Kıbrıs Türk Milli Eğitim sisteminin her derece ve türü ile ilgili eğitim ve öğretim programlarının hazırlanıp uygulanmasında, Atatürk ilke ve devrimleri ile Atatürk milliyetçiliği temel olarak alınır.” Bu ve benzeri örneklerden yola çıkarak Kıbrıs Türk devlet yapısının temelinde Kemalizmin büyük bir yeri olduğu görülmektedir. (Balyemez, 2024 s.58). 

1918’de Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra Anadolu’nun İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmeye başlaması ve buna karşı doğan Milli Mücadele hareketi, Kıbrıs Türklerini derinden etkilemiştir. Bu sebeple Kıbrıs Türkleri Anadolu’daki Milli Mücadele hareketini ve mücadelenin lideri Mustafa Kemal Paşa’yı desteklemek amacıyla, etkinlikler düzenleyerek Anadolu’daki Milli Mücadele için yardım toplamış ve toplanan yardımları Anadolu’ya ulaştırmışlardır. Milli Mücadele zafere ulaştıktan sonra ise Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ardından Kemalizmin gelişimini ve Türk devrimini yakından takip etmişler ve Türk devriminin getirdiği yenilikleri Kıbrıs’ta da uygulamaya çalışmışlardır. (Yüksel, 2009, s. 165-166). 

Örneğin, Harf Devrimi’nin Türkiye’de gündeme gelmesi ciddi bir etki yaratmış, Kıbrıs’ta yayımlanan “Söz” gazetesinden Mehmet Remzi Okan, Harf Devrimi’ni Kıbrıs’ta uygulamak maksadıyla Söz gazetesini yeni alfabeye geçirmiştir. Bu noktada bir diğer örnek de Medeni Kanun’un kabul edilmesi için verilen mücadeledir.

1930’lar aynı zamanda Kıbrıs’ta Kemalizmin ilk temsilcilerinin de doğmasına zemin hazırlamıştır. Kendisini “Halkçılar” olarak nitelendiren Kemalist Kıbrıslı Türk aydınlar, İngilizlerle işbirliği halinde olan gerici “Evkafçılar” grubuna karşı politik bir mücadele vermiştir. (Bozkurt, Sf.35). 

Kıbrıs Türk halkı, en zorlu dönemlerde dahi, Atatürk’ten vazgeçmemiş, Türk devriminin ve Kemalizmi benimsemiştir ve 21.yüzyılda da Kıbrıs Türk halkı için Kemalizm, halen ilerici ve vazgeçilmez bir değer ve düşünsel bir birikimdir. 

KKTC’nin 41’inci kuruluş yılını kutladığımız bugün, bu tarihsel gerçeği de bir kez daha hatırlamakta fayda vardır.