Ortadoğu'da Amerikan hegemonyasını bunca deneyimle hayra yormak nasıl mümkün değilse, onun çözülmekte oluşunu yormak da öyle. Geçen yazıda Suriye'deki paylaşım savaşında 'kazanmakta ve kaybetmekte olanlan' dökmüştük. Rusya-İran-Suriye-Hizbullah kazanmakta; ABD, Körfez-Türkiye-İsraiI kaybetmekte olan cepheler. Bir mucıze olmazsa gittiği yer orası. Hatlarda kaymalar var. Sırf bu bile işin Suriye'de kalmayacağının işareti. İran 'dosyasımn' eli kulağında.

***

'Önce Amerika' iddiasıyla seçilmiş Donald Trump'ın 'liberal müdahaleciliğe son vermek' vaadini tutması zaten imkânsızdı. Yedi ayda Suriye'de sahnelenen yeni kimyasal komplo üzerinden üç beş füze sallanabildi. Geçenlerde 'ımparatorluklar mezarlığı' Afganistan'da 16 yıllık savaşın devamına karar kılındı. ABD için hegemonya krizi varken Afganistan demek; lityum dahil nadir kaynaklar demek, Çin demek, Hindistan- Pakistan demek. Rusya'nın burnunun dıbinde, İran ile 'sınırdaş olmak' demek. 'Imparatorluk stratejistlenntri kafa yoracakları mevzu çok. Deja vu'muz eksik değil.

***

Trump şimdi, Suriye'de sancılı çöküş eşliğinde 2015'te selefi Obama varken Iran'la kotarılmış nükleer anlaşmayı gömmek peşinde. BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ile Almanya'dan oluşan 5+1 grubu ile yapılmış nükleer anlaşma özetle; Iran'ın nükleer programında büyük tavizlerle uranyum zengınleştirmeyı silah programı yapamayacak şekilde alt düzeye çekmesi karşılığında, yaptırımlardan kurtulup ekonomisini dünyaya açması üzerinde yükseldi. Mütemadiyen denetim mekanizmalarıyla bezendi. 0 gün bugündür BM'ye bağlı Uluslararası Atom Enerji Kurumu da (UAEK), ABD yönetiminin Kongre'ye üç ayda bir sunduğu raporlar da Iran'ın anlaşmaya uyduğunu onaylıyor.
Washington'dakilerin kafalarındaki tilkiler kuyruklarını kovalamakta. ABD medyasına göre, Trump, Iran'ı 'ıhlalcı' gösterecek kanıtlar icat etmeleri için öyle baskı kurmakta ki, 2003'te Irak savaşı yalanlarını sunmuş ıstihbarat topluluğunda yakında istifalar gelebilir.
Rex Tillerson yerine ismi geçen 'şahin' BM temsilcisi Nikki Haley de işbaşında. Geçen hafta UAEK'nin Viyana'daki merkezini ziyaret etti. Iran'ın askeri tesislerıni şüpheli gösterecek söylemle UAEK denetimlerini gündemetaşıdı.
İranlılar, Amerikan yönetimine 'rüyanızda götürsünüz' diyor. Egemen bir ülke olarak haklan var. Anlaşma da ancak UAEK geçerli gerekçeler koyup istediği izahata yanıt alamazsa, askeri tesislerin denetimini gündeme getirebilir. Bu işlerin döneceği ortak komisyonda Rusya'sı var, Çin'i var.

***

Trump, 'en beteri' dediği anlaşma için Kongre'ye en son 17 Temmuz'da onay vermek zorunda kaldı. 25 Temmuz'da çıkıp "Bana kalsaydı ontan 180 gün önce ihlalci yapmıştım" dedi. İroniye bakın ki sahte kanıt üstadı W. Bush'u 'mumla arayabiliriz'.
Rivayet o ki, ABD Başkanı, ekimdeki onay döneminde anlaşmayı gömecek. 'Şahınlerle' dolu Kongre yeni yaptırımlarla eşlik ederse, anlaşmanın asıl ihlalcisi ABD olacak.İran'a çekilme hakkı doğacak. Nitekim Tahran, "Cayarsanız biz de nükleer programımıza kaldığımız yerden devam ederiz" diyor.

***

Tabii 2000'lerin dünyasında değiliz. Avrupa anlaşmadan memnun, ucunda İran pazarı var. Trump'tan hazzetmiyorlar. Almanya yükseliyor. Lakin Ikinci Dünya Savaşı sonrası ittifaklar sistemi ile güvenlik mimarisi mevzu bahis iken, Avrupa, ABD'den bağımsız kalabilir mi? Olanca çalım ve güç gösterisine rağmen aslında Kuzey Kore'nin bile nükleer silahı olduğu meçhul. Iran'ın aksine Nükleer Silahların Sınırlandırılması Anlaşması'nın imzacısı olmaktan çoktan çıkmış Kuzey Kore ile nükleer kâbus tartışılırken, Pyongyang'ı Tahran'a bağlayacak öykülerle karşılaşırsak, şaşırmayın.
Nükleer silahsızlanma rejimi mi? Obama Nobel Barış Ödülü'nü aldı ya! 'Irak savaşı yalanları Amerika ve dünya ahalilerınin kafasına kazındı' da demeyin. Suriye savaşı 'aynı fılmin yeni versiyonunu izlediğini anlayamayanların eksik olmadığını bir dünyada' yürütüldü.

***

Daha güzel bir dünya anlatamadığımız için affınıza sığınarak, bütün okurlarıma iyi bayramlar dilerim.