Bir toplumda adı öne çıkmış kişilerin yanlış tanıtımı tarihsel saptırımlara yol açar.

Son günlerde, gerçeği saptırarak, Çanakkale Savaşları sırasında Mehmetçik cephede kan akıtırken, Mustafa Kemal’in, odasında oturup sigarasını tüttürdüğünü söyleyenler bile oluyor.

Olayları bilgiyle kavrama yeteneğinden yoksun sapkın düşünceli kişilerden başka ne beklenir!

Daha önce Nâzım Hikmet, Sakallı Celâl, Tevfik Fikret gibi seçkin aydınlanmacılar üzerinde ilginç yorumlarda bulunan Orhan Karaveli’nin, bugünlerde de, ölümünden 84 yıl sonra Ziya Gökalp’i “doğru tanıtmak” amacıyla yazdığı kitabı (Doğan Kitap) yayımlandı.

***

Karaveli, ortaya iyi eserler koyan ender araştırmacılardan biridir. Ele aldığı kişileri, yaptıklarının yanında, sorunsallıklarıyla da değerlendiriyor. Bu yönden Karaveli’nin araştırmalarına, “tanıtım” amaçlı bir biyografi gözüyle bakılmamalıdır.

Tanıdığım Nâzım Hikmet adlı araştırmasıyla, Nâzım’ı gözlemci bir gerçekçilikle tanıtmasıyla bunu kanıtlamıştır. Tevfik Fikret ve Halûk Gerçeği, Sakallı Celâl de bu bağlamda ürünlerdir.

‘Ziya Gökalp’i Doğru Tanımak’ da, Karaveli’nin aydın sorumluluğuyla yazdığı önemli bir araştırmadır.

***

Belli bir kesim, yıllarca, komünistlikle suçlayarak Nâzım Hikmet’i dışlamıştır.

Atatürk’ün düşünce kaynaklarından Tevfik Fikret, “Yurdum yeryüzü, milletim insan soyu” dediği için dinsiz ilan edilmiş, oğlu Halûk Amerika’da teoloji eğitimi görüp papaz olunca, gerçek kimliğinin dışına itilmiştir.

Ulusçu düşünür Ziya Gökalp’in, bir yandan Kürt, bir yandan Turancı olmakla suçlandığı biliniyor.

Bu önyargıyla; uygar bir toplumsal ütopya yaratmak isteyen, halkına ulusal bir kimlik kazandırma yolunda kafa yoran, yaklaşık iki yıllık Malta sürgünlüğü sırasında eşi ve çocuklarına 572 mektup yazan “insan” Ziya Gökalp, görmezden gelinmiştir.

Orhan Karaveli, araştırarak, yer yer duygulanarak; daha çok da Cumhuriyete, onun kurucusu Atatürk’e yürekten inanarak, bu büyük insanların doğru tanınmasını sağlıyor.

***

Orhan Karaveli, araştırmalarında en başta, siyasa, düşünce, sanat alanlarında varlık gösterenlerin haksızlığa uğramış yanları üzerinde duruyor.

Bu bağlamda varmak istediği sonuçlar, bilinenler değil, çok kişinin ulaşamayacağı ayrıntılardır.

Olayları irdelemenin zamanlamasını da çok iyi yapıyor.

Gökalp’in görüşlerini tehlikeli bulan dincilerin, Türkiye’yi parçalama amacı güden dış düşmanlarla işbirliği içinde olduklarına o günlerde de tanık oluyoruz.

Karaveli, ele aldığı olayı “eski”de bırakmıyor, bugünlere taşıyarak yaşanan bunalımları kavramamızı sağlayarak, ulus devleti tarihsel gelişimi içinde savunan Ziya Gökalp’in düşünürlüğünü, eğitimciliğini belgelerle kanıtlıyor.

***

Karaveli gazeteci olarak tanınıyor. O, ayrıca, gazeteci olmanın yanında önemli bir araştırmacı, ince eleyip sık dokuyan bir biyografi yazarıdır.

Karaveli’nin amacı, uyduruk nedenlerle gerçek yönleri görmezden gelinen insanlara tarihin hakkını vermektir.

Açıkçası, bunu da, belgeleri üst üste yığıcı bir araştırmacı gibi değil, olayları en uç noktalarına kadar irdeleyip yorumlayan hak bilir bir tarihçi gibi yapıyor.

Uzun bir araştırmanın ürünü olan ‘Ziya Gökalp’i Doğru Tanımak’ bunun kanıtı.

binyazar@gmail.com