Cumhuriyet Aydınlanmasının en önemli kurumlarından Köy Enstitüleri konusunda kitaplar yazıldı. Onların arasında Mahmut Makal’ın Bizim Köy’ü, Fakir Baykurt’un sekiz ciltlik Unutulmaz Köy Enstitüleri, Prof. Dr. Kemal Kocabaş’ın Köy Enstitüleriyle ilgili dizi kitapları, Prof. Dr. İsa Eşme’nin Yarım Kalan Aydınlanma Atılımı Köy Enstitüleri, Talip Apaydın’dan Mehmet Başaran’a anılara, gözlemlere dayanan kitaplar konuyu aydınlatmaya yöneliktir. 

Onlara geçen yıl da Sercan Ünsal’ın iki ciltten oluşan Bozkırda Bir Eğitim Pınarı Pamukpınar Köy Enstitüsü (Barış Yayınları, 2022) adlı geniş oylumlu kitabı katıldı. 

KÖY ENSTİTÜLERİ 

1941’de kurulup ancak 13 yıl yaşatılan Köy Enstitülerinin, Demokrat Parti’nin iktidara gelişinden üç yıl sonra kapatılması, başta üniversiteler, bütün eğitim kurumlarını etkilemiş, üzerinden 69 yıl geçmesine karşın iyiye doğru bir gelişme olmamıştır. Oysa Köy Enstitüleri, Sercan Ünsal’ın kitabının adında geçen, suyu her mevsimde gür akan “eğitim pınarı”ydı. Enstitüde gözünü yaratıcı sanatlarla açan bilgi donanımlı öğretmenler, varlıklarıyla köylere aydınlığı yaymaya başlamıştır. 

Aydınlanmaktan korkan demokrat partinin yandaşı bağnaz köy ağaları, onların güdümündeki muhtarlar, üç beş duayı aktarmayı din adamlığı sayan hocalar, öğretmenlere karşı çıkmakta gecikmemiştir. Onların oylarıyla ayakta kalan Demokrat Parti’nin çağdışı adamları da enstitülerin aydınlık kapısını kör anahtarlarla kilitlemiştir. 

PAMUKPINAR 

Köy Enstitüleriyle ilgili onlarca kitap yazılmıştır. Onlarda genellikle bu kurumların köy çocuklarına eğitim kapılarını açtığı vurgulanır. Kimileri de enstitülerin köyü kent kılacağı üzerinde durmuştur. Bir ölçüde gerçekleşmiştir bu. Ama ters yönde! Köyden kente göç başlamış. Gittikleri yere gecekondu oturtanlar, bir süre sonra kentin kıyılarında mahalleler oluşturmuştur. Köy boşalması, kısa sürede en temel besinlerimizi bile yurtdışından getirtme durumunda bırakmış Türkiye’yi. Bu yalnız ekonomik durumumuzu sarsıntıya uğratmamış, kentleri de yaşanamaz kılmıştır. 

Sercan Ünsal’ın iki ciltten oluşan bin sayfalık kitabının Köy Enstitüleriyle ilgili kitaplardan ayrılan bir yanı var. Ünsal, kitabı bir bakıma Köy Enstitüsü yöneticilerine, öğretmenlerine, öğrencilerine yazdırtıyor. 

SERCAN ÜNSAL

Kitabın yazarı Sercan bankacı. Pamukpınar Köy Enstitüsü’nde öğretmen olduktan sonra Cumhuriyet Senatosu üyeliğine dek yükselen Niyazi Ünsal’ın da oğlu. Belki de basına inancından dolayı, ilgili yüzlerce kişiyle bağlantı kurup, onların bilgilerini, yorumlarını değerlendirerek böyle oylumlu bir kitap yazmayı başarmış. 

Kitabın içerdiği bilgiler değerlendirilirse onun ancak eğitim enstitülerinde yüksek lisans ya da doktora çalışması yapanların işi olduğu düşünülür. 

Ünsal onları da aşan bir kitabın yazarıdır.