Mısır’da askeri darbe yapılmamış olsa, önceki gün Mısır’daki Türk Büyükelçisi Hüseyin Avni Botsalı ile Bosna-Hersek’teki Büyükelçi Ahmet Yıldız arasında rotasyon yapılacak ve Botsalı Saraybosna’da, Yıldız da Kahire’de göreve başlamış olacaktı. Her iki isim için de gidecekleri ülkelerin yönetimlerinden aylar önce istenen “agreman”lar geldi, tüm hazırlıklar tamamlandı. Hatta Büyükelçi Yıldız veda ziyaretlerini de tamamlayarak bir süre önce Ankara’ya döndü. Botsalı’nın dönüşünü müteakip Kahire’ye giderek görevine başlayacaktı.
Ancak bu hazırlıklar yapılırken Mısır’da darbe olacağı kimsenin aklından geçmiyordu. Devrik Cumhurbaşkanı Muhammet Mursi aleyhindeki kitlesel gösteriler ve ardından gelen askeri darbe üzerine planlar altüst oldu. Ankara’nın darbe yönetimine açık tutum alması ile de büyükelçi değişimi askıya alındı. Ancak şimdi de ortaya içinden çıkılması çok güç bir tablo çıktı.

Giderse \t\t\tdarbe tanınacak

Büyükelçi Yıldız’ın darbe öncesi Mısır yönetiminden alınan agremanı geçerli. Ancak Kahire’ye giderse, “güven mektubunu” yeni yönetime, yani askeri darbenin kurduğu hükümete sunmak zorunda kalacak. Ancak hükümetin izlemekte olduğu resmi politika askeri darbeyi tanımama ve yönetimle ilişki kurmama üzerine kurulu. Yıldız’ın görevine başlayabilmesi için güven mektubunu sunması şart. Aksi halde Mısır’da büyükelçi sıfatıyla görev yapmasına imkân yok. Eğer Kahire’ye gider ve Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün güven mektubunu ordu tarafından atanan geçici yönetime sunarsa bu hareket, “Biz sizin yönetiminizin meşruiyetini tanıyoruz” anlamı taşıyacak. Ancak iç ve dış kamuoyuna böyle bir mesaj vermek istemeyen AKP yönetimi Yıldız’ı Ankara’da bekletiyor.

Eskisine \t\t\t‘dönme’ talimatı

Ocak ayında çıkan kararname sonrasında Büyükelçi Botsalı Mısır makamlarıyla veda ziyaretlerini darbe öncesi tamamlamıştı. Ancak şimdi Dışişleri Bakanlığı’nın talimatıyla görev süresi uzatıldı ve Kahire’de bekletiliyor. Hatta bu bekleme sırasında Başbakan Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Davutoğlu’nun Mısır’daki yeni yönetime karşı açıklamaları nedeniyle de Mısır Dışişleri Bakanlığı’na çağrılarak ikaz dahi edildi.
Uluslararası diplomasi kurallarına göre, Büyükelçi Botsalı Mısır’dan ayrılmadığı sürece büyükelçilik görevi devam ediyor. Ta ki yeni büyükelçi gelip güven mektubu ile birlikte ayrılan selefinin “geri çağırma mektubunu” ev sahibi ülkenin yönetimine sunana kadar.

Söylem sert, \ttavır ortadan

Mısır’daki darbe sonrasında Ankara’nın önünde üç alternatif hareket tarzı var:
1. Agremanı önceden alınmış olan yeni büyükelçi Yıldız gider ve darbe yönetimine güven mektubunu sunarak görevine başlayabilir.
2. Olaylar sakinleşene kadar ne yenisi gider, ne de eskisi geri çekilir.
3. Eski büyükelçi geri çekilir ve yenisi geri gönderilmeyerek darbe yönetimi protesto edilir.

Görülüyor ki, darbeyi her gün sert biçimde eleştiren ve Mursi’nin dönüşü için neredeyse uluslararası kampanya başlatan hükümet, ilişkilerin seviyesini düşürme gibi sert adımlar atmaktan kaçınıyor. Şimdilik orta yolu seçerek, zamana oynuyor...

Son karar kimin? Köşk mü Dışişleri mi?

Darbeden hemen sonra 4 Temmuz’da Cumhurbaşkanı Gül, yeni büyükelçi Yıldız’ı İstanbul’da kabul ederek bilgi aldı. Görüşme kamuoyuna “atanmış büyükelçiyi kabul” olarak duyuruldu. Dışişleri terminolojisine göre bu ifade, Mısır’daki yeni yönetime ve dış dünyaya “Biz atamış olmamıza rağmen yeni büyükelçimizi göndermek çin acele etmeyeceğiz. Kahire’deki büyükelçi görevinin başındadır” mesajı anlamı taşıyor.
Yeni büyükelçinin Kahire’ye gitmeyeceği anlamına gelen bu görüşme kulislerde Gül’ün de, Başbakan ve Dışişleri Bakanı ikilisinin yürüttüğü “Mursi ve Müslüman Kardeşler’e destek” politikasını benimsediği algılamasına neden oldu. Oysa ki Gül darbe ile ilgili açıklamalarında hükümetten daha nüanslı baktığını ortaya koymuştu.
Köşk kaynaklarından edindiğimiz bilgiler de Gül’ün böyle net bir tavır içinde olmadığı yönünde. Zaten devlet teamüllere göre de bir büyükelçinin atama işlemi bittikten sonraki tüm tasarruflarda son söz Dışişleri Bakanlığı’na ait. Ataması tamamlanan yeni Kahire büyükelçisinin güven mektubunu sunmaması kararında da son karar verici Dışişleri Bakanı Davutoğlu gözüküyor.