ABD Başkanı Barack Obama’nın ocak ayında başlayan ikinci döneminden Türkiye’nin beklentileri oldukça yüksekti. İkinci Obama döneminin ve ekibinin, Suriye’de Esad’ın gidişini hızlandıracak şekilde muhaliflere destek çıkması ve Irak’ta ise Şiilik temelinde politika yürüten Başbakan Maliki’yi dizginlemesi bekleniyordu.
Amerikan Dışişleri Bakanı John Kerry’nin hafta sonu gerçekleştirdiği Ankara ziyareti, hükümetin bu beklentilerinin Washington’da ne ölçüde karşılık bulacağını göstermesi açısından önemliydi. Türk ve Amerikan kaynaklarından edinebildiğimiz bilgiler ışığında temel konularda ziyaretin ortaya koyduğu tablo şöyle:

Artık ÖSO ile \t\tgörüşecekler

İki taraf da Kerry’nin mesajlarından, “ABD’nin Suriye siyasetinde değişiklik olduğu” sonucunu çıkarıyor. Üst düzey bir Türk yetkilisi değişimin boyutunu şöyle tarif ediyor:
“ABD yönetimi bir şey yapmadan bekledikçe Suriye’de daha fazla can kayıpları yaşanacağı gerçeğini anlamış durumda. ‘Radikal İslam’ gerekçesiyle silahlı muhaliflerle görüşmeme ve yardım etmeme politikalarını da esnetiyorlar. Artık Özgür Suriye Ordusu’nun ılımlı kanadını muhatap almaya hazır durumdalar.”
Kerry’nin genelde ‘dinleme’ konumunda olduğu gezinin genel havası ise “Bağlayıcı hiçbir açıklama yapmadı. Dinlediklerini Başkan Obama’ya aktaracak, nihai politika ondan sonra belirlenecek” sözleriyle aktarılıyor.

Kurşun ve kimyasala karşı koruma

Amerikan tarafı ise ‘değişim’in sınırlı olduğunun altını çiziyor. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun demeçlerine yansıyan, ‘insani yardım koridorları’ ve ‘uçuşa yasak bölge’ gibi taleplerin karşılanması Rusya ve Çin’in engellemeyeceği bir BM kararı olmadan mümkün gözükmüyor. Obama’nın yeni güvenlik doktrini çerçevesinde Suriye konusundaki yeni pozisyonlarını “Askeri müdahale yok, silah temini yok. Ama muhaliflere desteğimizi daha görünür hale getireceğiz” biçiminde...
Bunun pratikteki anlamı şu: ABD daha önce görüşmeyi reddettiği Özgür Suriye Ordusu ile görüşecek ve onların teknik ihtiyaçlarını karşılayacak. Bu tanımın içine silah sistemleri kesinlikle girmiyor. Ancak ‘kurşun geçirmez çelik yelekler, haberleşme sistemleri’ gibi ihtiyaçlar karşılanacak. Olası bir kimyasal ya da biyolojik saldırıya karşı özel kıyafetler de ABD tarafından temin edilebilecek.

Kürtlerle anlaşma \tbekleyecek

Türkiye ve Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi, Bağdat’taki merkezi hükümeti dışlayarak petrol ve doğalgaz alım anlaşması imzalamak istiyor. Kerry Irak ile Ankara arasındaki çatlağı daha da derinleştireceği ve Irak’ın bölünmesine neden olacağı uyarısı yaparak bu anlaşmaya karşı çıkıyor. Ankara ‘Bildiğimi yaparım’ gibi dayatma içine girmek yerine, Maliki yönetimini de dahil edecek çözüm için ABD’nin desteğini bekleme sinyali vermiş.

Tutuklu gazetecileri unutmadı

Kerry’nin tutuklu gazeteciler konusunu gündeme getirmesini bekleyenlerdendik. Nitekim basın toplantısında kendisine sorulmadan açtığı bu konuyu, mevkidaşı ile görüşmesinde de açmış Amerikalı bakan. Bu konudaki imajımızın düzeltilmesinin Türkiye’nin çıkarına olacağını vurgulamış. Davutoğlu da hükümetin bilinen tezleri (‘Onlar gazeteci değil, terörist’) ile yanıt vermeyi tercih etmiş.

ZİYAL: ÇIKARLAR YETMEZ, DEĞER BİRLİĞİ ŞART

Türk-Amerikan ilişkilerinin geleceğine ilişkin en yerinde saptamayı eski Dışişleri Müsteşarı Uğur Ziyal TEPAV’da düzenlenen panelde yaptı: “Türkiye ile ABD arasında sadece çıkar birliği olması yeterli değil. Aynı zamanda değer birliği de lazım. Hedefe ulaşmak kadar, nasıl ulaşılacağı, ulaşıldığında ne yapılacağı da önemli. Son dönemde, bu noktada iki ülkenin söylem ve politikaları arasında giderek büyüyen bir ayrımla karşı karşıyayız.”
İkinci Obama döneminde Amerikan dış politika kararlarının Başkan’a odaklı belirleneceğini belirten Ziyal, bölge politikalarına ilişkin nihai kararların Obama-Erdoğan görüşmesine kaldığını vurguladı.
TEPAV’ın ABD Politikaları uzmanı Bülent Ali Rıza ise Erdoğan’ın Viyana’da dile getirdiği ‘Siyonizm’ sözlerinin başlattığı tartışma nedeniyle Erdoğan’ın Beyaz Saray’a davetinin bir süre daha ertelenebileceği tahminini paylaşarak “Obama’nın Türk-Amerikan ilişkilerini, Türk-İsrail gerginliğinden muaf tutması oldukça zor olacak” dedi.